‘We weten niet wanneer de vulkaan kan uitbarsten’

De Amerikaanse promovenda Kayla Iacovino keerde vorige maand terug uit het meest gesloten land ter wereld. Ze deed onderzoek op de Noord-Koreaanse vulkaan de Paektusan. Deze staat half in China en half in Noord-Korea, maar nog niet eerder werden buitenlanders toegelaten tot de Noord-Koreaanse zijde.

Staat de Paektusan op uitbarsten?

‘Zelfs met de beste apparatuur weten we niet wanneer een vulkaan zal uitbarsten. De vulkaan is nog steeds actief, dus het kan zeker gebeuren.’

Kayla Iacovino

Er is weinig bekend over de Paektusan. Wat komen we te weten door jullie onderzoek?

‘Wij hebben seismometers, apparaten die bewegingen onder de vulkaan registreren en doorsturen, geplaatst om meer informatie te krijgen over de structuur van de vulkaan. Hierdoor kunnen we bepalen wat de staat van de vulkaan is en welke mogelijke gevolgen een uitbarsting kan hebben. Een nieuwe uitbarsting kan enorme overstromingen in China en Noord-Korea veroorzaken. Maanden erna kunnen modderstromen van tientallen kilometers nog een spoor van vernieling achterlaten. Ook doen we onderzoek naar de Millenniumuitbarsting, de op één na grootste uitbarsting uit de recente geschiedenis. We hebben monsters genomen waarmee we het verloop en de klimaatgevolgen van deze uitbarsting kunnen bepalen.’

‘Het belangrijkste dat wij met deze expeditie hebben bereikt is het plaatsen van de seismometers en het opzetten van een samenwerkingsverband met de Noord-Koreanen. De komende maanden komen de eerste data binnen. Deze “wetenschapsdiplomatie” kan een stap zijn om Noord-Korea op meerdere vlakken uit haar isolement te trekken.’

Noord-Korea is een land met een bijzondere reputatie. Op welke manier verschilt het land van plekken waar u eerder onderzoek hebt gedaan?

‘Wat het land zo uniek maakt, is dat we sterk afhankelijk waren van de Noord-Koreanen. Normaal doe ik zelfstandig veldonderzoek, waarbij ik alles plan, weet waar ik heenga en zelf het overzicht bewaar. Nu werden we door onze gidsen van plaats naar plaats geleid. Dit was soms ongemakkelijk, maar de Noord-Koreanen waren zeer behulpzaam en gaven ons opvallend veel vrijheden. Zo verbaasde het mij dat wij vrijwel overal foto’s mochten nemen.’

Toeristen kunnen alleen naar Noord-Korea met strak geregisseerde tours. Werden jullie gehinderd tijdens jullie onderzoek?

‘Er waren beperkingen, maar ons onderzoek liep hierdoor geen schade op. Zo mocht ik niet mee toen de andere onderzoekers een Noord-Koreaans woonhuis bezochten omdat ik Amerikaans ben. Verder werden we geheel vrij gelaten.’

‘De Amerikaanse en Britse beperkingen zorgden voor meer problemen. We wilden apparatuur meenemen waarmee we de inhoud van de vulkaan beter in kaart konden brengen, maar dit werd door VN-sancties onmogelijk gemaakt. De apparatuur is namelijk ook te gebruiken voor nucleair onderzoek. De expeditie stond eigenlijk voor vorig jaar gepland, maar ging niet door omdat we geen toestemming kregen om de seismometers Noord-Korea in te brengen. We hadden enkele dagen voordat we op het vliegtuig stapten nog twijfels of we zouden gaan.’

Het Hemelmeer

De Paektusan is een heilige plek voor Noord-Koreanen. Wat merkten jullie daarvan?

‘We zagen veel Noord-Koreaanse toeristen. Onze gidsen toonden ons de plek waar Kim Jong-il geboren zou zijn. Ook was er een enorme trap van de top van de vulkaan naar het meer in de krater aangelegd. Deze trap was volgens de gidsen een geschenk van Kim Jong-il aan het volk.’

Wat waren die Noord-Koreaanse wetenschappers voor mensen?

‘De geologen weten goed waar ze mee bezig zijn. Ze missen echter toegang tot de nieuwste kennis en technologie. Zij stuurden ons een lijst met artikelen die ze graag wilden hebben. Op de lijst stond geen enkel artikel van na 2003. Zij weten dus niet eens van het bestaan van nieuwere studies af! Ook wilden zij toegang tot de satellietdata van NASA, terwijl je hier niet meer dan een internetverbinding voor nodig hebt. Dat hebben ze echter niet in Noord-Korea.’

‘De samenwerking verliep uitstekend. Na afloop was er een workshop waarin wij en de Noord-Koreanen onze onderzoeksresultaten aan elkaar presenteerden. Wij hebben de Noord-Koreanen uitgenodigd in het Verenigd Koninkrijk. Dat is goed voor de samenwerking en we kunnen hen vertrouwd maken met de nieuwste technologie.’

Een eerdere versie van dit artikel werd gepubliceerd in de Volkskrant van 18 september 2013.