Twee dagen geleden zei vertrekkend Zuid-Koreaans president Lee Myung-bak in een interview met Dong-A Ilbo dat hij in 2009 door Kim Jong-il benaderd is om Noord-Korea te bezoeken. Via China liet Kim Jong-il weten dat hij graag Lee Myung-bak in Pyongyang zou verwelkomen. Lee liet via de toenmalige Chinese premier Wen Jiabao weten dat er al twee keer eerder een Zuid-Koreaanse president naar Pyongyang was gekomen. Daarom zou hij graag zien dat Kim dit keer Zuid-Korea bezocht. In plaats hiervan ontmoetten een Noord- en een Zuid-Koreaanse delegatie elkaar in september 2009 in Singapore. Toen duidelijk werd dat de Noord-Koreaanse overheid een financiële compensatie verwachtte in ruil voor Lee’s bezoek, werd het idee definitief afgeblazen.

In dit artikel wil ik de eerste twee bezoeken van een Zuid-Koreaanse president aan Noord-Korea bespreken. Hoewel er tijdens de bezoeken zelf weinig is afgesproken of bereikt, zijn ze van grote symbolische waarde geweest voor de toenadering tussen beide Korea’s.  Ook zijn er schitterende videobeelden van beide staatsbezoeken, die bij dit artikel gevoegd zijn.

Een diplomatieke primeur: Kim Dae-jung bezoekt Pyongyang in 2000

Kim Dae-jung, president van Zuid-Korea van 1998 tot 2003, is in de eerste plaats bekend vanwege zijn Zonneschijnpolitiek. In 1998 waren de relaties tussen beide Korea’s allesbehalve positief. De landen verkeerden formeel nog steeds in staat van oorlog, de nieuwe leider Kim Jong-il uitte veel agressieve oorlogstaal richting Seoel en in de jaren ervoor waren er nog veel Zuid-Koreanen omgekomen bij terroristische aanslagen geïnitieerd door Pyongyang. De meest indrukwekkende acties hiervan waren het opblazen van een Zuid-Koreaans vliegtuig in 1987, waarbij alle 115 inzittenden om het leven kwamen, en een moordpoging op de Zuid-Koreaanse president Chun Doo-hwan in 1983, die Chun overleefde maar waarbij 21 anderen om het leven kwamen, grotendeels politici en diplomaten.

Om de relaties met het noorden te verbeteren, begon Kim Dae-jung vanaf 1998 de Zonneschijnpolitiek. Hierbij werd het verleden voor het gemak grotendeels vergeten en werd getracht met een schone lei goede relaties met het noorden te beginnen. De grootste successen hierbij waren het opzetten van de Kaesong Industriële Regio, waar Noord- en Zuid-Korea joint ventures in Noord-Korea konden opzetten, en het realiseren van de Kumgangberg Toeristische Regio, waar Zuid-Koreaanse toeristen het noorden konden bezoeken. Ook werden er in Pyongyang herenigingen van verdeelde families georganiseerd, die elkaar meestal sinds de Koreaanse Oorlog (1950 – 1953) niet meer gezien hadden.

In 2000 bezocht Kim Dae-jung Pyongyang. Dit was de eerste keer dat een Zuid-Koreaanse president Noord-Korea bezocht. Er werd groots uitgepakt door Noord-Korea. Bij aankomst was er een enorme welkomstceremonie en werd Kim Dae-jung door zijn ambtsgenoot Kim Jong-il opgewacht en verwelkomd. Een video hiervan is hieronder te zien.

http://www.youtube.com/watch?v=KAtcxqlSaCs

Het staatsbezoek werd als een enorm diplomatiek succes gezien en datzelfde jaar ontving Kim Dae-jung de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn Zonneschijnpolitiek. Enkele jaren na zijn ambtsperiode zou echter bekend worden dat er honderden miljoenen dollars aan Noord-Korea waren betaald om het bezoek en het vestigen van de Kaesong Industriële Regio mogelijk te maken. Dit schandaal vormde een smet op het eerdere succes.

Een voortzetting van de Zonneschijn: Roh Moo-hyun

In oktober 2007 liep president Roh Moo-hyun, opvolger van Kim Dae-jung, over de grens naar Noord-Korea. Hij ontmoette later in Pyongyang Kim Jong-il. Er werd gesproken over vrede en toenadering. Kim Jong-il schonk Roh niet minder dan vier ton matsutakepaddestoelen, die samen ruim 2,5 miljoen dollar waard waren.  Dit was nog meer dan wat Kim Dae-jung zeven jaar eerder had ontvangen. Roh schonk filmliefhebber Kim Jong-il een collectie Zuid-Koreaanse films en series, een versierd kamerscherm en een luxe theeservies. Zie hieronder een video van de welkomstceremonie en de ontmoeting tussen Roh en Kim:

Zonsondergang en nieuwe polarisatie

Nadat de conservatieve president Lee Myung-bak in 2008 aantrad als president, kwam de Zonneschijnpolitiek snel ten einde. Er werd een militant beleid ten opzichte van Pyongyang gevoerd, er kwam veel kritiek op de mensenrechtensituatie in het noorden en werd een beëindiging van het Noord-Koreaanse nucleaire programma geëist. Was het in 2006 bij de eerste Noord-Koreaanse nucleaire test nota bene Zuid-Korea die de sancties van de VN tegenhield, bij de tweede test in 2009 liep Lee voorop met het pleiten voor zo scherp mogelijke sancties.

Met het aantreden van de nieuwe president Park Geun-hye volgende week hoeft geen koerswijziging te worden verwacht. De dochter van dictator Park Chung-hee heeft al vaker laten weten geen provocaties van het noorden te zullen tolereren en in dat opzicht het beleid van haar voorloper voort te zullen zetten.

Het lijkt mij nauwelijks iets om trots op te zijn, maar Noord-Koreaanse staatsmedia berichten dat Syrische president Bashar al-Assad Kim Jong-un een bericht heeft gestuurd dat “hij en het Syrische volk de 71e verjaardag van Kim Jong-il vieren.”

Syrische president Bashar al-Assad ontmoet het Noord-Koreaans ceremoniële staatshoofd Kim Yong-nam in 2002. © NTI

Verder: ook de president van de Democratische Republiek Congo feliciteert Kim en Iraanse president Ahmedinejad ontmoet de Noord-Koreaanse ambassadeur om hem te feliciteren.

Iraanse president Ahmedinejad ontmoet het Noord-Koreaanse ceremoniële staatshoofd, Kim Yong-nam. © Al-Jazeera

Op 12 februari heeft Noord-Korea zijn derde nucleaire test uitgevoerd. Dit gebeurde na weken van spanningen en speculaties. De ondergrondse test was een reactie op de sancties van de Verenigde Naties van 22 januari jongstleden, die op hun beurt weer een reactie waren op de omstreden Noord-Koreaanse rakettest van december vorig jaar. Noord-Korea claimt toen met succes een satelliet te hebben gelanceerd. De Verenigde Staten denken echter dat het land een langeafstandsraket willen testen die in de toekomst Japan, Zuid-Korea en de VS moet kunnen raken.

De test werd opgemerkt doordat er een aardbeving met een kracht van 5.1 op de Schaal van Richter werd waargenomen bij Punggye-ri, waar de Nucleaire Testfaciliteiten van Noord-Korea staan. Omdat de aardbeving continu dezelfde kracht had (in tegenstelling tot een natuurlijke aardbeving, die gaandeweg in kracht toeneemt), vermoedden internationale waarnemers dat Noord-Korea de nucleaire test had uitgevoerd. Enkele uren later werd dit van Noord-Koreaanse zijde ook officieel bevestigd.

Noord-Korea deed twee maal eerder een nucleaire test: in 2006 en in 2009. Ook deze tests werden voorafgegaan door een raketlancering, die door de VN veroordeeld werden, waarna de nucleaire tests volgden. De eerste test betrof een explosie van minder dan één kiloton. De tweede test werd geschat op twee tot zes kiloton. Beide tests werden unaniem door de VN-Veiligheidsraad veroordeeld en leverden Noord-Korea aanvankelijk lichte en in 2009 zwaardere sancties op. De kracht van de meest recente nucleaire test wordt geschat op zes tot tien kiloton. Wel zou het explosief kleiner zijn dan de vorige twee. Een compact nucleair explosief is nodig voor als Noord-Korea een werkende kernkop wil ontwikkelen. De testresultaten duiden erop dat de nucleaire capaciteiten van Noord-Korea de afgelopen jaren zijn verbeterd. Ter vergelijking: de atoombom die de Verenigde Staten in 1945 op Hiroshima wierpen was vijftien kiloton.

Internationale atoomdeskundigen wachten nu op meer informatie om te bepalen wat voor soort nucleair explosief de Noord-Koreanen hebben getest. De twee eerdere tests gebruikten plutonium. Noord-Korea doet echter al jaren pogingen om succesvol uranium te verrijken. Volgens atoomwetenschapper Siegfried Hecker zou een staat als Noord-Korea uranium prefereren over plutonium, omdat de faciliteiten waarin uranium verrijkt wordt gemakkelijker te verbergen zijn. Over twee of drie dagen kunnen de vrijgekomen isotopen op een betrouwbare wijze gemeten worden. Hierna zal bekend worden of deze test met plutonium of verrijkt uranium is uitgevoerd.

Noord-Korea voerde als motivatie voor de test aan dat zij hun nationale veiligheid dienen te beschermen. Dit zou noodzakelijk zijn nadat de Verenigde Staten ‘het vreedzame satellietprogramma van Noord-Korea met illegale sancties hebben beantwoord’. Deze sancties en de vele dreigingen, die door de VS, Zuid-Korea en de Verenigde Naties tegen Noord-Korea worden geuit, zouden Noord-Korea ertoe dwingen om zich tot een krachtige staat te ontwikkelen die zich in een eventuele militaire strijd kan meten met zijn tegenstanders. Vaak stelt Noord-Korea dat het helemaal geen nucleaire mogendheid wilde worden, maar dat externe dreigingen hen hiertoe dwongen.

Een andere motivatie kan met de machtspositie van Kim Jong-un zelf te maken hebben. De jonge leider van het land, die zijn vader na diens dood in december 2011 opvolgde, begon aanvankelijk met een zwakke machtsbasis. Hij moest de macht delen met enkele andere hooggeplaatste militairen en partijleden en moest zich bewijzen tegenover zijn volk. De sterke oorlogsretoriek tegenover zijn tegenstanders, de rakettest van december vorig jaar en deze nucleaire test kunnen dienen als bewijs van kracht voor Kim Jong-un tegenover zijn volk en het enorme Noord-Koreaanse leger. Hij zou zo bewijzen dat hij een waardige leider is voor de communistische staat.

Reacties

De nucleaire test kon direct op veel negatieve reacties rekenen. Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, noemde de test ‘een duidelijke en ernstige overtreding van de Veiligheidsraadresolutie’. De Amerikaanse president Obama noemt de test een enorme provocatie en stelt dat Noord-Korea door deze test geen nationale veiligheid, maar slechts verder isolement en verarming oplevert. Hij kondigt internationale maatregelen aan. Buurland Zuid-Korea spreekt van een ‘gevaar voor de vrede’ en Rusland van een ‘schending internationale afspraken’. De Japanse premier Shinzo Abe kondigt zelfs unilaterale Japanse sancties tegen Noord-Korea aan, iets waar hij al eerder op heeft gezinspeeld.

De ogen van de internationale gemeenschap zijn nu vooral gericht op China, Noord-Korea’s meest trouwe en machtige bondgenoot. China heeft altijd gepleit voor vreedzame samenwerking en dialoog met Noord-Korea. Wel steunde China de eerdere VN-sancties tegen het land bij de eerdere nucleaire tests. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken meldde vanochtend dat ze Noord-Korea met klem aanbevelen geen verdere acties te ondernemen die de huidige situatie zouden kunnen verergeren. China roept op tot dialoog en een hervatting van het Zeslandenoverleg (tussen Noord- en Zuid-Korea, China, de VS, Rusland en Japan) om tot een gezamenlijke oplossing te komen.

China kondigde vooralsnog geen maatregelen aan. In een artikel van de Global Times, een Chinese krant die eigendom is van de Communistische Partij, werd vorige maand gesteld dat China zijn hulp aan Noord-Korea zou terugschroeven als de nucleaire test zou doorgaan. Hetzelfde artikel stelde echter ook dat wanneer de VS, Japan en Zuid-Korea extreme VN-sancties zouden voorstellen, China hen hierin zal tegenhouden en hen zal dwingen deze resoluties aan te passen. Het feit dat er specifiek over aanpassing gesproken wordt, geeft een indicatie dat China bereid zou kunnen zijn mildere sancties te steunen.

Een andere vraag is of het opleggen van nog meer sancties aan Noord-Korea wel verstandig is. Het land heeft na de vele voorgaande sancties geen enkele koerswijziging aangetoond. Integendeel, veel sancties werden beantwoord met verdere provocerende acties. Zo waren, zoals gezegd, de eerste twee nucleaire tests ook reacties op veroordelingen van de Verenigde Naties van eerdere rakettests. Vanochtend berichtten Zuid-Koreaanse media dat de Zuid-Koreaanse geheime dienst over informatie beschikt dat Noord-Korea mogelijk een nieuwe, vierde nucleaire test zal uitvoeren als de VN nieuwe sancties aan Pyongyang opleggen.

Het sanctiebeleid lijkt dus contraproductief te werken en het is te hopen dat er een op diplomatieke wijze een andere manier gevonden wordt om de huidige impasse te doorbreken.

Terwijl al weken gespeculeerd wordt over een op handen zijnde Noord-Koreaanse nucleaire test, heeft de website van de Noord-Koreaanse overheid Uriminzokkiri gisteren ontkend dat het land hiermee bezig is. Op de website wordt geschreven dat de beoogde nucleaire test slechts een “overhaaste aanname van Washington” is, dat onterechte conclusies zou hebben getrokken.

De Noord-Koreaanse staatsmedia hebben in het verleden alleen aangekondigd “een sterke actie van nationaal belang” te ondernemen. Dit bericht kwam nadat de Verenigde Naties op 22 januari sancties oplegden aan Noord-Korea. Deze sancties waren een vergelding voor de Noord-Koreaanse rakettest van vorig jaar. Noord-Korea beweert een satelliet te hebben gelanceerd, maar de Verenigde Staten vermoeden dat Noord-Korea intercontinentale raketten ontwikkelt waarmee de Amerikaanse westkust geraakt kan worden.

Punggye-ri

Een Zuid-Koreaanse overheidsfunctionaris is niet onder de indruk. Hij ziet de Noord-Koreaanse berichtgeving als een afleidingsmanoeuvre. Satellietbeelden lieten de afgelopen weken een toename van activiteit bij de nucleaire testfaciliteit in Punggye-ri zien. Deze signalen waren, samen met de agressieve Noord-Koreaanse retoriek, reden om aan te nemen dat een nieuwe nucleaire test aanstaande was. Toen Noord-Korea maandag personeel terugtrok uit Punggye-ri, zagen veel internationale waarnemers dit als een teken dat de test nu echt spoedig uitgevoerd zal worden.

Noord-Korea deed twee maal eerder een nucleaire test, in 2006 en 2009. Beide tests werden veroordeeld en bestraft met sancties door de Verenigde Naties.

Noord-Korea heeft een video online geplaatst van een verwoest en brandend New York na een Noord-Koreaanse raketaanval, met het vredelievende “We are the World” van Michael Jackson als achtergrondmuziek. Lees het verslag op de website van The New York Times, waar ook een link naar de video op staat.

Beelden uit de video, waaronder een vredig slapende Noord-Koreaan en een brandend New York. © National Post

Het was al bekend dat Noord-Koreaanse kinderen al vanaf jonge leeftijd leren rekenen door pistolen te tellen en dat het vijandschap tegen Amerikaanse imperialisten er de hele jeugd ingegoten wordt. De website New Focus International heeft een serie foto’s online gezet met speelgoed en kunst voor de Noord-Koreaanse jeugd.
Schilderij uit het Sincheon Museum van Amerikaanse Oorlogsmisdaden met een voorstelling van een moordpartij van Amerikaanse militairen (rechts achterin) op Noord-Koreaanse burgers en kinderen. © New Focus International

Het speelgoed en de kunst komen met slogans als “Eén van ons zal honderd van jullie vermoorden” en “Hereniging van het moederland”. Noord-Korea kent twaalf jaar verplicht onderwijs voor al haar onderdanen. Op de Noord-Koreaanse scholen zijn de werken van voormalige leiders Kim il-Sung en Kim Jong-il en de revolutionaire daden uit hun levens verplichte onderdelen van het curriculum. Verdere leer van nationale trots en afkeer van de Amerikaanse imperialisten vindt plaats in de Kim Il-sung Socialistische Jeugdorganisatie.

Speelgoedraket ter ere van het Noord-Koreaanse raketprogramma. © New Focus International

Lees hier het fascinerende Engelstalige verslag van Derek Henry Flood uit o.a. Mali, Senegal en Namibië. Flood bracht in kaart hoe leiders in deze landen een Noord-Koreaans bedrijf inhuurden om voor hen enorme (propaganda)kunstwerken op te zetten. Ook de foto’s zijn zeer de moeite waard!

© Derek Henry Flood

De afgelopen dagen was de toevoeging van Noord-Korea – wat voorheen grotendeels een witte vlek was – aan Google Maps veel in het mondiale nieuws. Vooral de toevoeging van de notoire strafkampen (toepasselijk ‘goelags’ genoemd op Google Maps) trok veel aandacht.

In een Engelstalig interview met BBC vertelt Chris Melvin van het John Hopkins School of Advanced Studies over de accuratesse en nieuwheid van Google Maps’ laatste update.

Ter aanvulling op dit interview wil ik graag twee eerdere projecten onder de aandacht brengen waarbij geprobeerd is om Noord-Korea zo gedetailleerd mogelijk in kaart te brengen:

• 38 North DPRK Digital Atlas
• Het “North Korea Uncovered” Project van North Korea Economy Watch