Op 12 februari heeft Noord-Korea zijn derde nucleaire test uitgevoerd. Dit gebeurde na weken van spanningen en speculaties. De ondergrondse test was een reactie op de sancties van de Verenigde Naties van 22 januari jongstleden, die op hun beurt weer een reactie waren op de omstreden Noord-Koreaanse rakettest van december vorig jaar. Noord-Korea claimt toen met succes een satelliet te hebben gelanceerd. De Verenigde Staten denken echter dat het land een langeafstandsraket willen testen die in de toekomst Japan, Zuid-Korea en de VS moet kunnen raken.
De test werd opgemerkt doordat er een aardbeving met een kracht van 5.1 op de Schaal van Richter werd waargenomen bij Punggye-ri, waar de Nucleaire Testfaciliteiten van Noord-Korea staan. Omdat de aardbeving continu dezelfde kracht had (in tegenstelling tot een natuurlijke aardbeving, die gaandeweg in kracht toeneemt), vermoedden internationale waarnemers dat Noord-Korea de nucleaire test had uitgevoerd. Enkele uren later werd dit van Noord-Koreaanse zijde ook officieel bevestigd.
Noord-Korea deed twee maal eerder een nucleaire test: in 2006 en in 2009. Ook deze tests werden voorafgegaan door een raketlancering, die door de VN veroordeeld werden, waarna de nucleaire tests volgden. De eerste test betrof een explosie van minder dan één kiloton. De tweede test werd geschat op twee tot zes kiloton. Beide tests werden unaniem door de VN-Veiligheidsraad veroordeeld en leverden Noord-Korea aanvankelijk lichte en in 2009 zwaardere sancties op. De kracht van de meest recente nucleaire test wordt geschat op zes tot tien kiloton. Wel zou het explosief kleiner zijn dan de vorige twee. Een compact nucleair explosief is nodig voor als Noord-Korea een werkende kernkop wil ontwikkelen. De testresultaten duiden erop dat de nucleaire capaciteiten van Noord-Korea de afgelopen jaren zijn verbeterd. Ter vergelijking: de atoombom die de Verenigde Staten in 1945 op Hiroshima wierpen was vijftien kiloton.
Internationale atoomdeskundigen wachten nu op meer informatie om te bepalen wat voor soort nucleair explosief de Noord-Koreanen hebben getest. De twee eerdere tests gebruikten plutonium. Noord-Korea doet echter al jaren pogingen om succesvol uranium te verrijken. Volgens atoomwetenschapper Siegfried Hecker zou een staat als Noord-Korea uranium prefereren over plutonium, omdat de faciliteiten waarin uranium verrijkt wordt gemakkelijker te verbergen zijn. Over twee of drie dagen kunnen de vrijgekomen isotopen op een betrouwbare wijze gemeten worden. Hierna zal bekend worden of deze test met plutonium of verrijkt uranium is uitgevoerd.
Noord-Korea voerde als motivatie voor de test aan dat zij hun nationale veiligheid dienen te beschermen. Dit zou noodzakelijk zijn nadat de Verenigde Staten ‘het vreedzame satellietprogramma van Noord-Korea met illegale sancties hebben beantwoord’. Deze sancties en de vele dreigingen, die door de VS, Zuid-Korea en de Verenigde Naties tegen Noord-Korea worden geuit, zouden Noord-Korea ertoe dwingen om zich tot een krachtige staat te ontwikkelen die zich in een eventuele militaire strijd kan meten met zijn tegenstanders. Vaak stelt Noord-Korea dat het helemaal geen nucleaire mogendheid wilde worden, maar dat externe dreigingen hen hiertoe dwongen.
Een andere motivatie kan met de machtspositie van Kim Jong-un zelf te maken hebben. De jonge leider van het land, die zijn vader na diens dood in december 2011 opvolgde, begon aanvankelijk met een zwakke machtsbasis. Hij moest de macht delen met enkele andere hooggeplaatste militairen en partijleden en moest zich bewijzen tegenover zijn volk. De sterke oorlogsretoriek tegenover zijn tegenstanders, de rakettest van december vorig jaar en deze nucleaire test kunnen dienen als bewijs van kracht voor Kim Jong-un tegenover zijn volk en het enorme Noord-Koreaanse leger. Hij zou zo bewijzen dat hij een waardige leider is voor de communistische staat.
Reacties
De nucleaire test kon direct op veel negatieve reacties rekenen. Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, noemde de test ‘een duidelijke en ernstige overtreding van de Veiligheidsraadresolutie’. De Amerikaanse president Obama noemt de test een enorme provocatie en stelt dat Noord-Korea door deze test geen nationale veiligheid, maar slechts verder isolement en verarming oplevert. Hij kondigt internationale maatregelen aan. Buurland Zuid-Korea spreekt van een ‘gevaar voor de vrede’ en Rusland van een ‘schending internationale afspraken’. De Japanse premier Shinzo Abe kondigt zelfs unilaterale Japanse sancties tegen Noord-Korea aan, iets waar hij al eerder op heeft gezinspeeld.
De ogen van de internationale gemeenschap zijn nu vooral gericht op China, Noord-Korea’s meest trouwe en machtige bondgenoot. China heeft altijd gepleit voor vreedzame samenwerking en dialoog met Noord-Korea. Wel steunde China de eerdere VN-sancties tegen het land bij de eerdere nucleaire tests. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken meldde vanochtend dat ze Noord-Korea met klem aanbevelen geen verdere acties te ondernemen die de huidige situatie zouden kunnen verergeren. China roept op tot dialoog en een hervatting van het Zeslandenoverleg (tussen Noord- en Zuid-Korea, China, de VS, Rusland en Japan) om tot een gezamenlijke oplossing te komen.
China kondigde vooralsnog geen maatregelen aan. In een artikel van de Global Times, een Chinese krant die eigendom is van de Communistische Partij, werd vorige maand gesteld dat China zijn hulp aan Noord-Korea zou terugschroeven als de nucleaire test zou doorgaan. Hetzelfde artikel stelde echter ook dat wanneer de VS, Japan en Zuid-Korea extreme VN-sancties zouden voorstellen, China hen hierin zal tegenhouden en hen zal dwingen deze resoluties aan te passen. Het feit dat er specifiek over aanpassing gesproken wordt, geeft een indicatie dat China bereid zou kunnen zijn mildere sancties te steunen.
Een andere vraag is of het opleggen van nog meer sancties aan Noord-Korea wel verstandig is. Het land heeft na de vele voorgaande sancties geen enkele koerswijziging aangetoond. Integendeel, veel sancties werden beantwoord met verdere provocerende acties. Zo waren, zoals gezegd, de eerste twee nucleaire tests ook reacties op veroordelingen van de Verenigde Naties van eerdere rakettests. Vanochtend berichtten Zuid-Koreaanse media dat de Zuid-Koreaanse geheime dienst over informatie beschikt dat Noord-Korea mogelijk een nieuwe, vierde nucleaire test zal uitvoeren als de VN nieuwe sancties aan Pyongyang opleggen.
Het sanctiebeleid lijkt dus contraproductief te werken en het is te hopen dat er een op diplomatieke wijze een andere manier gevonden wordt om de huidige impasse te doorbreken.