Gisteren keerde voormalig topbasketballer Dennis Rodman terug uit Noord-Korea. Hij vierde in Pyongyang de verjaardag van zijn ‘vriend voor het leven’ Kim Jong-un, leider van de stalinistische dictatuur Noord-Korea. Samen met bevriende basketballers nam hij het op tegen een Noord-Koreaans team.
Rodman is een curieuze verschijning: de ruim twee meter lange reus valt met zijn tattoeages, piercings, gouden tanden en geverfde haar op in een land waar maar weinig variatie in kleding- en haarmode is toegestaan. De sporter houdt van excentrieke mode en crossdressing en had eerder een relatie met popdiva Madonna en Baywatch-actrice Carmen Electra.
Ook zijn teamgenoten zijn aparte lui: ze basketbalden dronken NBA-wedstrijden, reden onder invloed of ontsnapten ternauwernood aan de dood toen hun vrouw ze in brand wilde steken.
Dennis Rodman in het stadion
Rodmans noemt de basketbalwedstrijd die hij vorige week speelde een “verjaardagscadeau” voor Kim Jong-un. Rodman stelde haastig een team samen, ondanks kritiek van mensenrechtenactivisten, Amerikaanse politici en de NBA zelf. Het publiek bestond uit Kim Jong-un, leden van de Noord-Koreaanse elite en buitenlandse toeristen die een toer door Noord-Korea krijgen die ook de basketbalwedstrijd aandoet. Het Noord-Koreaanse team versloeg de NBA’ers. Dennis Rodman zong, in navolging van Marylin Monroe, een verjaardagslied voor Kim Jong-un.
Zie hier een Engelstalige televisiereportage van de Noord-Koreaanse staatsmedia.
Rodman bezocht Noord-Korea drie keer eerder en ontwikkelde een hechte vriendschap met Kim Jong-un. Noord-Korea wordt internationaal gezien als één van de grootste mensenrechtenschenders ter wereld. Meer dan 100.000 Noord-Koreanen verblijven in strafkampen, soms voor vermeende misdaden die familieleden of vrienden hebben gepleegd. Er vinden geregeld publieke executies plaats en vorige maand werd de eens machtige oom van Kim Jong-un gefusilleerd. Er is geen vrijheid van meningsuiting, pers of religie in Noord-Korea.
Rodman en Kim in het basketbalstadion tijdens Kims verjaardag
Rodmans liefde voor Noord-Korea en zijn vriendschap met Kim Jong-un, de derde leider in de dictatordynastie, oogsten dan ook gemengde reacties. Rodman noemde zijn contacten met Kim eerder “basketbaldiplomatie” en suggereerde dat contact tussen Amerikanen en Noord-Koreanen beide naties nader tot elkaar kan brengen. In een interview met Sports Illustrated verwachtte hij zelfs kans te maken op de Nobelprijs voor de Vrede.
Hoewel niemand Rodman steunde met een Nobelprijsnominatie kreeg de basketballer veel positieve bijval. Dominee en burgerrechtenactivist Jesse Jackson senior meldde op Twitter dat basketbaldiplomatie lijkt te werken in Noord-Korea. Hij vergelijkt dit met de “Pingpongdiplomatie” uit de jaren ‘70, toen het nationale tafeltennisteam van de VS in China werd toegelaten om tegen Chinese sporters te spelen. Dit sportuitje maakte vervolgens de weg vrij voor het eerste bezoek van een Amerikaanse president aan communistisch China.
Ook enkele Noord-Koreadeskundigen verwachten mogelijke positieve gevolgen van Rodmans trips. Charles Armstrong, hoogleraar Koreastudies aan Columbia University, ziet een diplomatieke waarde in het bezoek.
‘Dit soort contacten zijn constructief voor repressieve regimes die Amerikanen alleen zien door hun eigen propagandalens: als op oorlog beluste, bedreigende schurken’, aldus Armstrong tegen The New York Times. ‘Dit is een kans voor Noord-Koreanen om Amerikanen als mensen te zien.’
‘Rodmans activiteiten zullen waarschijnlijk een bescheiden positieve invloed hebben op het beeld dat gewone Noord-Koreanen van het buitenland hebben’, zegt Andrei Lankov, universiteitsdocent Koreaanse geschiedenis aan de Koekminuniversiteit in Seoel. ‘Ze zullen inzien dat de buitenwereld niet de arme en dorre hel is die de Noord-Koreaanse propaganda al decennia beschrijft.’
Er zijn echter ook kritische geluiden. Eliot Engel, vertegenwoordiger in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, vergeleek Rodmans bezoek met ‘Hitler te eten uitnodigen’.
‘Met zo’n bezoek impliceer je dat bepaalde dingen oké zijn’, zei Engel tijdens een toespraak in het Museum van Tolerantie in New York. ‘Dat slavernij oké is. Dat marteling oké is.’
Jo Jin-hye, een Noord-Koreaanse vluchteling die tegenwoordig in de VS woont, riep Rodman op om de wedstrijd af te laten.
‘Zet je niet in om Kim Jong-un blij te maken’, aldus Jo. ‘Als je Noord-Korea wil helpen, zet je dan in om het Noord-Koreaanse volk te helpen, niet de overheid.’
Dennis Rodman is één van de enige Amerikanen die sprak met Kim Jong-un sinds zijn machtsovername in 2011. Het is niet bekend of hij na zijn reis door Amerikaanse overheidsinstellingen wordt ondervraagd. ‘Het zou me niet verbazen’, aldus Armstrong.
Rodman tijdens zijn tirade
Rodman reageert woedend op kritiek
Rodman ging vorige week dinsdag door het lint tijdens een interview met CNN. Na een vraag over Kenneth Bae schreeuwde Rodman met een sigaar pontificaal in zijn hand: ‘Begrijp je wel wat hij in dit land gedaan heeft? Vertel het me dan!’
‘Het kan me geen reet schelen wat jij er verdomme van vindt’, riep een zichtbaar kwade Rodman tegen de verbouwereerde interviewer. ‘Jij zit daar maar achter je microfoon, maar wij zijn hier. Ooit zal de deur hier opengaan en dat zal dankzij ons zijn.’
Rodman bood later zijn excuses aan de familie van Kenneth Bae aan. Hij zei dat het een stressvolle dag was geweest en dat hij gedronken had.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 8 januari in de Volkskrant.
