Hij werd door de Russische politie op de hielen gezeten, liep 18 uur door de jungle in Laos en klom aan boord bij een groep bootvluchtelingen. De Zuid-Koreaanse journalist Lee Hark-joon volgde meerdere groepen Noord-Koreaanse vluchtelingen vanuit China en Rusland op zoek naar een beter leven. Hij schreef een boek en maakte een documentaire over de ontberingen die hij samen met de migranten doorstond.

Het begon allemaal toen hij advies vroeg over hoe hij een betere journalist kon worden, zei Lee in een gesprek met de Washington Post. “Hou je bij de feiten, observeer de zaken nauwkeurig en doe hier verslag van”, werd hem gezegd. Toen de hoofdredacteur van Chosun Ilbo (de grootste krant van Zuid-Korea) Lee vroeg om serieuze en diepgaande verslaggeving over hoe Noord-Koreanen via China naar Zuid-Korea vluchten, wist Lee wat hem te doen stond.

Bekijk hier de documentaire die Lee maakte van zijn ervaringen met Noord-Koreaanse vluchtelingen:

Jaarlijks duizenden vluchtelingen

Hoewel, niet gelijk. “Ik had geen verstand van de vluchtelingenkwestie en was er op dat moment ook niet erg in geïnteresseerd”, aldus Lee. Jaarlijks proberen duizenden Noord-Koreanen hun arme en repressieve thuisland te ontvluchten. Maar om hierin te slagen moeten ze het enorme China ongezien door reizen tot ze Thailand, Mongolië of Vietnam hebben bereikt. Beijing stuurt vluchtelingen namelijk linea recta terug naar Noord-Korea, waar hen vaak zware straffen wachten.

Dus Lee reisde af naar het noordoosten van China, waar hij zich “aansloot” bij groepen Noord-Koreanen die een veilig land probeerden te bereiken. Daar konden ze zich melden bij een Zuid-Koreaanse ambassade, waarna ze automatisch de Zuid-Koreaanse nationaliteit kregen en konden beginnen aan een nieuw leven in het kapitalistische buurland van de totalitaire staat van Kim Jong-un.

Lee Hark-joon

Naast de vaak gruwelijke en pijnlijke vlucht, die soms jaren kan duren, wil Lee met zijn boek en documentaire het licht werpen op de gewone levens van Noord-Koreanen. Maar al te vaak gaan berichten over Noord-Korea over kernwapens, Dennis Rodman of de zwaarlijvigheid van de Grote Leider. Terwijl Noord-Korea niet alleen een “bizar stalinistisch bolwerk” is, maar ook een land waarin 25 miljoen burgers zich moeten zien te redden ondanks voedseltekorten, droogte en repressie.

Op zoek naar voedsel en vrijheid

Deze Noord-Koreanen zijn geen gehersenspoelde robots, zoals ze nog weleens door de media worden neergezet, maar mensen die dezelfde verlangens koesteren als andere personen overal ter wereld. Hoewel mensen vaak door honger worden gedwongen om te vluchten, zijn de afgelopen jaren ook meerdere Noord-Koreanen gemigreerd omdat ze de verlangden naar de vrijheid en spanning die ze op gesmokkelde Amerikaanse en Zuid-Koreaanse dvd’s hadden gezien. De Noord-Koreaanse vluchteling Yeonmi Park zei zelfs dat het kijken van Titanic voor haar de belangrijkste aanleiding was om het land te verlaten.

Bekijk hier de indrukwekkende, emotionele speech van Yeonmi Park:
https://www.youtube.com/watch?v=Ei-gGvLWOZI

Lee omschrijft een stel van middelbare leeftijd dat het land ontvluchtte omdat ze verschillende sociale achtergronden hadden (Noord-Korea kent een strak kastensysteem, bekend als songbun) en alleen buiten Noord-Korea samen konden zijn. Een ander meisje, Young-mi, wilde niets liever dan in de VS gaan wonen en werken. Tot haar spijt kwam ze er in Zuid-Korea achter dat zelfs het Engels wat daar gesproken werd onbegrijpelijk voor haar was.

Doodsangsten

Lee geeft eerlijk toe dat hij doodsbang was toen hij optrok met de Noord-Koreanen. Maar omdat zij het zo zwaar hadden, wilde hij dat toen niet kenbaar maken. De journalist geeft wel toe dat zijn tijd met de vluchtelingen hem veranderd heeft als persoon. Toen hij soms de groep ophield omdat hij sneller uitgeput was, zei hij dat ze zonder hem verder moesten gaan. Zij liepen immers veel meer gevaar dan hij. Lee:

“Maar ze lieten me niet achter. Ze zeiden dat ze een Koreaan zoals zij niet in de steek konden laten. Ze droegen mijn tassen en trokken me aan mijn hand tot we eindelijk samen de grens overstaken. Misschien is het wel dit soort ervaringen, waarbij je op elkaar vertrouwt en waar je mensen ontmoet die om anderen geven, die me in staat heeft gesteld om door te zetten en om dit werk zo lang te blijven doen.”

Lees hier het interview met Lee en het verhaal van Anna Fifield van de Washington Post over zijn ervaringen in China.

Eerder schreef ik dit overzicht van verhalen van Noord-Koreaanse vluchtelingen over hun leven in het communistische land en over hun besluit dit te ontvluchten.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 23 juni gepubliceerd op de website van NRC