In geen enkel land ter wereld worden mensenrechten op zo’n massale schaal geschonden als in Noord-Korea. Daar doe je als EU-lidstaat geen zaken mee, zou je denken.

Toch wel dus. Met een sterk staaltje onderzoekswerk, ontdekten VICE-verslaggevers dat in Polen honderden Noord-Koreaanse dwangarbeiders werken. Het loon dat zij hiermee verdienen, verdwijnt geheel of zo goed als geheel in de zakken van het regime van dictator Kim Jong-un. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de ellenlange werkweken die dwangarbeiders uit “het meest gesloten land ter wereld” maken.

Voor Engelse ondertiteling, klik rechts onderin op CC en selecteer “English”

De aanwezigheid van Noord-Koreanen in Polen kwam aan het licht door een opmerkelijk nieuwsbericht. Op een scheepswerf was bij een ongeluk een medewerker om het leven gekomen. Zijn vaderland: Noord-Korea. VICE ging in Polen kijken of er nog meer Noord-Koreanen werkten, onder welke omstandigheden dit gebeurde en wie hen in dienst nam.

VN-rapport

Een VN-rapport uit 2015 luidde de noodklok over Noord-Koreaanse dwangarbeiders in het buitenland. Zij zouden door de regering gestuurd worden naar China, Rusland en het Midden-Oosten. Daar werken zij soms wel 16 uur per dag of meer onder erbarmelijke omstandigheden. Betaald krijgen ze niet of nauwelijks: het geld gaat linea recta naar het regime, dat hier naar schatting jaarlijks meer dan 1,5 miljard dollar mee opstrijkt.

In een eerdere documentaire ging VICE langs bij een houtbedrijf in Rusland, dat Noord-Koreaanse dwangarbeiders in dienst had.

Hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden Remco Breuker, die ook in de documentaire aan het woord komt, houdt zich met het onderzoeksproject “Slaves to the System” al langere tijd bezig met onderzoek naar de aanwezigheid van Noord-Koreaanse dwangarbeiders in EU-landen. In een telefonisch interview spreekt Breuker zijn afschuw uit over de werkomstandigheden van Noord-Koreanen in Polen en andere landen:

“Er is sprake van uitbuiting van arbeiders en er worden sancties tegen Noord-Korea geschonden. Maar daarnaast is nog iets aan de hand. Uit getuigenverklaringen is gebleken dat het repressieve Noord-Koreaanse systeem, inclusief de politieke indoctrinatie en zware straffen, ook wordt geëxporteerd. In andere woorden: dezelfde mensenrechtenschendingen als in Noord-Korea vinden plaats op de plekken waar Noord-Koreaanse arbeiders werken en wonen.”

Volgens Breuker moeten we Noord-Korea niet als een staat zien, maar veeleer als “het grootste illegale uitzendbureau ter wereld” en als “een familiebedrijf”. Breuker lichtte dit in een eerdere analyse in nrc.next toe:

“Noord-Korea is een ideaal neoliberaal conglomeraat dat erin slaagde de staat te privatiseren. Het land als staat behandelen is dan ook zinloos: de staat is slechts een bij de VN geregistreerde lege huls voor de echte nv. Internationale kritiek wordt alleen gevoeld als het van invloed is op omzet, winst en uitkering aan aandeelhouders. De heersende logica is louter die van kapitaal en zelfbehoud, niet die van een staat.”

Dit artikel verscheen op 21 mei 2016 op de website van NRC.