De Nederlandse ambassadeur in Zuid-Korea Lody Embrechts heeft een belangrijke rol gespeeld bij het in veiligheid brengen van de familie van Kim Jong-nam, de onlangs in Maleisië vermoorde halfbroer van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Althans, dat beweert een onbekende organisatie die zich ‘Cheollima Civil Defense’ (CCD) noemt.
Woensdag plaatste de groep een verklaring en korte video online. In het filmpje spreekt Kim Han-sol, de 21-jarige zoon van Kim Jong-nam. In vloeiend Engels zegt hij samen met zijn moeder en zus in veiligheid te zijn gebracht, waarna hij zijn Noord-Koreaanse paspoort laat zien. De persoonsinformatie is in de video onzichtbaar gemaakt. Ook wordt het geluid uitgezet wanneer Kim zijn dank uitspreekt.
De bijgaande verklaring bevat iets meer informatie, hoewel veel vragen onbeantwoord blijven. Volgens de organisatie, die zegt vaker mensen in nood te hebben geholpen, hadden Kim Han-sol en zijn familie een oproep gedaan om in veiligheid te worden gebracht. De CCD regelde dit, naar eigen zeggen met hulp van Nederland, China, de Verenigde Staten en een vierde land dat niet werd gespecificeerd.
In de korte tekst wordt een dankwoord gewijd aan Embrechts ,,voor zijn snelle en sterke reactie op onze plotselinge verzoek om hulp. Ambassadeur Embrechts is een zegen voor de Nederlandse bevolking en hun principiële houding op het gebied van mensenrechten.”
Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten zeggen nog nooit van ‘Cheollima Civil Defense’ gehoord te hebben, maar bevestigen dat de man in het filmpje Kim Han-sol is. Zowel de Nederlandse ambassade in Zuid-Korea als het ministerie van Buitenlandse Zaken wilden woensdag geen commentaar geven op de berichtgeving. CCD liet e-mails onbeantwoord en zegt op hun site geen verdere details over de zaak te willen geven. De website en het YouTube-kanaal waarop de verklaringen zijn geüpload werden beide op 4 maart geregistreerd.
Kim Han-sol werd in 1995 geboren in Noord-Korea, maar verliet als kind het land met zijn vader nadat laatstgenoemde uit de gratie was gevallen. Kim Jong-nam leek te worden klaargestoomd voor de troonopvolging, maar zag in 2001 zijn kansen in rook opgaan nadat hij op de luchthaven van Tokyo werd opgepakt met een vals paspoort. De man werd teruggestuurd naar Noord-Korea, maar niet voor de pers uitgebreid fotografeerden hoe hij op een retourvlucht werd gezet.
Een eerder interview met Kim Han-sol:
Kim Han-sol studeerde de afgelopen jaren in Hongkong, Bosnië en Frankrijk. Nadat Kim Jong-un zijn machtige oom Jang Song-taek in 2013 liet executeren, werd Kim Han-sol extra beveiligd. Hij wilde zijn studie voortzetten in Oxford, maar zag hier na de moord op zijn vader om veiligheidsredenen vanaf.
De jonge Kim is geen uitgesproken criticus van het Noord-Koreaanse regime. In het verleden zei hij wel op social media dat hij zich schuldig voelt omdat hij elke dag genoeg voedsel heeft, terwijl zijn landgenoten honger lijden.
Kim Jong-nam werd in februari op het vliegveld van Kuala Lumpur vermoord met het zenuwgas VX, vermoedelijk in opdracht van Pyongyang. De Maleisische autoriteiten onderzoeken de zaak en hebben familieleden van het slachtoffer gevraagd mee te werken aan DNA-onderzoek. Volgens Maleisië is nog niet op dit verzoek gereageerd. Kuala Lumpur en Pyongyang hebben hun ambassadeurs uitgewezen en weigeren vooralsnog elkaars burgers naar hun thuisland te laten terugkeren.
Een eerdere versie van dit artikel werd op 9 maart gepubliceerd in nrc.next en NRC Handelsblad.