Maandelijks archief: september 2017

Recensie Bandi – De aanklacht

Geplaatst op door

Er was Han Gyeong-hee nog zo gezegd dat zij de gordijnen van haar appartement in hartje Pyongyang niet mocht sluiten. Maar haar zoon Myeong-shik werd zo bang van de enorme beeltenissen van Karl Marx en Kim Il-sung op het plein waar de gezinswoning op uitkeek, dat ze de jongen toch beschermde tegen dat uitzicht.

Deze ogenschijnlijk onschuldige handeling werd door een secretaris van de Koreaanse Arbeiderspartij opgevat als verraad. Iemand die niet overstroomde van liefde en dankbaarheid bij het zien van het stralende gelaat van de Grote Leider verdiende een enkeltje strafkamp.

Deze scène, uit de verhalenbundel De aanklacht van de Noord-Koreaanse dissidente schrijver Bandi (een alias dat ‘vuurvlieg’ in het Koreaans betekent), toont een Noord-Korea waar relatief weinig op gefocust wordt in de algemene berichtgeving: het dagelijkse leven en bestaan van gewone burgers in het totalitaire land. Het nieuws richt zich hoofdzakelijk op steeds spannendere militaire ontwikkelingen en op de in westerse ogen bizarre propaganda-cultus rondom leider Kim Jong-un. Maar de levens en het leed van de 25 miljoen Noord-Koreaanse burgers blijven grotendeels buiten beeld.

Dit is des te schrijnender omdat geen bewind op aarde de mensenrechten van zijn eigen bevolking zo schendt als het Kim-regime. Een VN-rapport uit 2014 sprak van schendingen ‘die wereldwijd hun gelijke niet kennen’. Hoog tijd dus voor een in Noord-Korea geschreven boek dat de aandacht vestigt op het bestaan van de Noord-Koreaanse burger.

In de afgelopen vier jaar zijn er meer memoires verschenen van Noord-Koreaanse vluchtelingen dan in alle jaren ervoor. Zij schreven, vaak met hulp van een westerse ghostwriter, over hun levens in het dictatoriale land en de moeilijke vlucht daarvandaan. Bekende voorbeelden zijn Vlucht uit Kamp 14 van Shin Dong-hyuk en het in 2015 verschenen Meisje met zeven namen van Hyeonseo Lee. Deze verslagen van Noord-Koreanen zijn uiterst waardevol, omdat die nog te vaak ontbreken wanneer er gesproken wordt over het land.

data20278627-452744

Agenten omgekocht

Een bundel met op de realiteit gebaseerde verhalen, geschreven door een auteur die nog in Noord-Korea verblijft, bestond tot nu toe niet – behalve in de kluis van Bandi. Een vriendin van de schrijver die van dit werk wist, ontvluchtte Noord-Korea, maar werd opgepakt door de Chinese politie. Die dreigde de vrouw terug te sturen. Met dank aan de Zuid-Koreaanse mensenrechtenactivist Do Hee-hyun, die de Chinese agenten omkocht, wist Bandi’s kennis alsnog Zuid-Korea te bereiken. Daar vertelde zij Do over de verhalen.

De activist stuurde een Chinese kennis naar het huis van Bandi, die de schrijver aanbood om zijn manuscript in een boek van oud-leider Kim Il-sung (1912–1994) te verstoppen. Bandi ging akkoord en zo kwamen de verhalen in het bezit van Do, die het werk liet uitgeven en vertalen.

De (on)gewone dagelijkse levens van Noord-Koreaanse burgers vormen de kern van alle verhalen in De aanklacht. De kritische fictie speelt zich grotendeels af in de jaren negentig, tijdens de nadagen van het lange bewind van Kim Il-sung. De titel van het boek is tegelijkertijd de verbindende factor in de zeven verhalen: een personage wordt ergens van beschuldigd en ziet zich als nietig individu geplaatst tegenover een almachtig ogend regime. De ‘aanklacht’ wordt bewust ingezet als pressiemiddel, waarbij burgers vaak moeten kiezen tussen loyaliteit aan het regime en vervolging van hun familie. De moedeloosheid die de ‘verdachte’ ervaart, wordt versterkt doordat de personages zich vaak nergens toe kunnen wenden voor hulp. In een land waar individualiteit een halszaak is, staan mensen er toch vaak alleen voor.

Het eerste verhaal, ‘Verslag van een deserteur’, toont treffend de werking van ‘Songbun’, het Noord-Koreaanse kastenstelsel. Dit systeem kent drie categorieën, die iemands veronderstelde houding ten opzichte van het bewind weergeven: loyaal, weifelend en vijandig. Je kaste, tot op drie generaties overerfbaar, bepaalt je maatschappelijke kansen en status in Noord-Korea.

In ‘Verslag van een deserteur’ mag een kind geen klassenpresident meer zijn, omdat een grootvader die hij nooit gekend heeft zich als welvarende boer in de jaren veertig tegen de landbouwcollectivisatie zou hebben verzet. Dit wordt betreurd door zijn tante, die op haar beurt door haar man gewantrouwd wordt vanwege het kastenverschil tussen beide partners. Als de vrouw vervolgens na een lang gekoesterde kinderwens eindelijk zwanger wordt en zij erachter komt dat haar status lager is geworden, zakt de grond onder haar voeten weg. Het voelt ineens alsof zij een onschuldig, ongeboren wezen veroordeelt tot een leven vol lijden.

Beklemmende sfeer

Bandi toont de lezer ook de absurditeit van het bestaan in Noord-Korea – en dan niet op een komische, maar op kafkaëske wijze. Bijvoorbeeld in ‘Zo dichtbij, maar toch zo ver weg’, waarin Myeong-chol zijn stervende moeder wil opzoeken om afscheid te nemen. In Noord-Korea is het burgers niet alleen verboden om het land te verlaten, ook binnenlands mag er enkel met een vergunning naar een andere regio worden gereisd. En die zijn, zeker zonder steekpenningen, niet zomaar te krijgen. Bandi beschrijft een ‘beklemmende sfeer’ bij het Tweede Departement, waar een reispapier kan worden gehaald. Die is niet louter het gevolg van de hitte en het grote aantal mensen dat zich in een krappe wachtruimte heeft gepropt. ‘Het kwam ook door alle posters met „Reisvoorschriften”, zo talrijk dat de muur er bijna helemaal onder schuilging, en door de barse woorden die erop stonden: „boete”, „werkkamp”, „juridische sancties”’.

Wanneer Myeong-chols verzoek onverbiddelijk wordt afgewezen, wil de man het het liefst op een janken zetten en zijn ‘vuist ten hemel […] heffen’. Maar zelfs je emoties de vrije loop laten gaat niet zomaar in het arbeidersparadijs van de familie-Kim. ‘In bepaalde omstandigheden kon zelfs huilen al worden gezien als een daad van verzet, wat in dit land maar tot één ding kon leiden: een wisse dood. De wetten van dit land dwongen je te blijven glimlachen, zelfs als je werd verteerd door pijn, en alles wat in je binnenste brandde, moest worden onderdrukt.’

Het is een duidelijke illustratie van de schadelijke absurditeit van het Noord-Koreaanse schouwspel van een maatschappij die als officieel motto ‘Wij hebben niets te benijden’ heeft. Geen wonder dat in het verhaal ‘Op het toneel’ een 23-jarige man die netjes doet wat hem wordt opgedragen door een kritischer ingestelde kennis een ‘acteur in zijn drieëntwintigste jaar als dramastudent’ wordt genoemd. Maar zelfs de scepticus in Noord-Korea, die stiekem twijfelt aan het waarheidsgehalte van de staatspropaganda, ontbreekt het doorgaans aan externe informatie over hoe de wereld buiten het ‘kluizenaarskoninkrijk’ eruitziet.

Behalve de zwaarte van het leven in Noord-Korea zien we ook gezinnen die met relatief kleine meevallertjes tevreden zijn. En een enkele keer komt er wat galgenhumor naar voren waarmee de ernst van de zaak iets verlicht wordt, zoals een groep ondervoede toneelspelers die onderling grapt ‘dat hun navel zeker verliefd was op hun ruggengraat, aangezien de twee er duidelijk naar smachtten elkaar te kussen’. Humor als medicijn dus, die even later wanhopige vormen aanneemt. ‘[Zo]als gewoonlijk in een situatie waarbij diepe woede moest worden onderdrukt, rolden we al over de grond van het lachen als iemand zelfs maar een beetje vreemd hoestte. Het leek bijna een soort lachziekte.’

De voornaamste verdienste van De aanklacht is dat de hoofdpersonen autonome personages zijn met eigen gedachten, verlangens, angsten en kritieken. Ze geven de lezers individuele oordelen over het leed dat hun wordt aangedaan en de ambtenaren die hier verantwoordelijk voor zijn. Hier zien we Noord-Koreaanse burgers eindelijk eens als ‘echte’ mensen met dezelfde wensen en gedachten als personen elders.

Een welkome afwisseling, aangezien zij door westerse observanten (die doorgaans nog nooit een Noord-Koreaan gesproken hebben) meestal worden neergezet als gehersenspoelde robots die blind alles geloven wat de bombastische staatspropaganda over hen uitstort. Dit ontmenselijkte mensbeeld leidt ertoe dat de humanitaire situatie in Noord-Korea vaak abstract blijft, omdat de mensen geframed worden als een soort dierentuindieren. De concrete situaties waarin Bandi zijn personages situeert, zijn instructief.

Hoewel de verhalen allemaal een duidelijke boodschap bevatten – het Noord-Koreaanse bewind tergt zijn onderdanen, die daar intens onder lijden – zijn zij zeker niet eendimensionaal. Bandi’s literatuur is niet alleen interessant vanwege haar unieke oorsprong. De schrijfstijl en plot van de meeste verhalen zijn kwalitatief hoogwaardig genoeg om een publiek wereldwijd aan te spreken en laten alleen bij ‘Pandemonium’ wat te wensen over. De toon kan wat dramatisch zijn voor een westerse lezer, maar is voor een (Noord-) Koreaanse auteur niet ongebruikelijk.

Het boek is vertaald vanuit een Engelse vertaling, wat uiteraard niet optimaal is – maar ook bijna onvermijdelijk, gezien het grotendeels ontbreken van Koreaans-Nederlandse vertalers. Het is vertaalster Linda Broeder gelukt om dicht bij de originele tekst te blijven, met de toon en sfeer die Bandi probeert neer te zetten.

Over Bandi is weinig bekend, behalve dat hij in Noord-Korea een vermaard auteur is, lid van de schrijversbond die boeken produceert in opdracht van de staat. Hij werd geboren in de jaren veertig en schreef De aanklacht tussen 1989 en 1995, toen zijn vaderland te kampen kreeg met toenemende armoede en voedseltekorten. In een Frans tijdschrift werd hij recent al de ‘Solzjenitsyn van Pyongyang’ genoemd, naar de Russische dissident die in de jaren zestig en zeventig in romans beschreef wat het tirannieke Sovjetbewind deed met de gewone Rus.

Drie Noord-Korea’s

De Noord-Koreaanse vluchteling Jang Jin-sung zei in 2014 tijdens een lezing in Leiden dat er niet één, maar drie Noord-Korea’s bestaan. Allereerst is er het land van de staatspropaganda, waar iedereen gelukkig is onder het paradijselijke bewind van Kim Jong-un. Dan is er het Noord-Korea uit veel westerse media, met onzinverhalen over eenhoorns, executies door 120 hongerige honden en burgers die allemaal hetzelfde curieuze kapsel als de leider moeten dragen.

Voor het derde, échte Noord-Korea – een keiharde, armoedige en totalitaire maatschappij waarin 25 miljoen burgers zich staande proberen te houden – wilde Jang graag meer aandacht. Bandi, die zich als vertolker opwerpt van het leed en de repressie waar gewone Noord-Koreanen onder zuchten, is daar in De aanklacht met verve in geslaagd.

Beoordeling: 4 van de 5 sterren. Het boek De aanklacht is nu verkrijgbaar in de boekhandel.

Een eerdere versie van deze recensie verscheen op 22 september 2017 in NRC Handelsblad.

Test waterstofbom is geen direct dreigement, wel gruwelijk scenario

Geplaatst op door

„De strengste tegenmaatregel in de geschiedenis.” Deze dreigende, zij het wat omfloerste bewoordingen uitte de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un vrijdag aan het adres van de Amerikaanse president Donald Trump, die hij uitmaakte voor „geestelijk gestoorde, seniele bejaarde”.

anp-53358653

Noord-Korea deed drie weken geleden zijn krachtigste test met een waterstofbom tot nu toe, met een geschatte kracht van 100 tot 250 kiloton. Kim Jong-un zei vrijdag dat de dreigementen van Trump hem ervan hebben overtuigd dat Pyongyang ter verdediging kernwapens nodig heeft. „Het pad dat ik heb gekozen is het juiste en ik zal dit volgen tot het eind”, aldus Kim.

Wat de tegenmaatregel inhield zei Kim niet, maar de Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Ri Yong-ho opperde dat Pyongyang weleens een waterstofbom zou kunnen testen boven de Stille Oceaan. Hij voegde hieraan toe dat het uiteindelijk aan Kim was om het groene licht voor een dergelijke actie te geven.

Gruwelijk scenario

Geen direct dreigement dus, wel een gruwelijk nieuw scenario waarop gezinspeeld wordt. Pyongyang heeft kernwapens en intercontinentale raketten (ICBM) die vrijwel het hele Amerikaanse vasteland kunnen treffen. De Noord-Koreanen beweren dat hun atoombommen klein genoeg zijn om op een projectiel te monteren, maar zij hebben dit nog niet laten zien. Een test boven de Stille Oceaan zou kunnen bewijzen dat Pyongyang inderdaad Los Angeles of Chicago kan treffen met een waterstofbom. Het Amerikaanse leger gaat er overigens vanuit dat Noord-Korea de capaciteit bezit.

Noord-Korea is het enige land dat in de 21ste eeuw een kernwapen heeft getest. Alle zes proeven vonden ondergronds plaats. Mocht Pyongyang inderdaad een atoomwapen boven de Stille Oceaan tot ontploffing brengen, is dit de eerste bovengrondse kernproef binnen de aardatmosfeer sinds 1980.

Juche Bird

De mogelijke test wordt door analisten aangeduid als ‘Juche Bird’, een verwijzing naar de Amerikaanse raketproef uit 1962 die de codenaam ‘Frigate Bird’ droeg. Toen lanceerden de VS een raket met kernkop vanaf een onderzeeër in de Stille Oceaan, waarbij een waterstofbom met een kracht van 600 kiloton hoog boven de zee tot ontploffing werd gebracht. Het was de enige keer dat de Amerikanen een projectiel met nucleaire lading testten. Juche is de staatsleer van Noord-Korea.

Analisten verwachten overigens niet dat Noord-Korea snel de daad bij het woord zal voegen. De nucleaire ‘fallout’ en zelfs voor Noord-Koreaanse begrippen extreem provocerende aard van de actie zouden een militaire aanval op het land kunnen legitimeren, iets waar Kim Jong-un niet op zit te wachten. Pyongyang dreigt graag en gedijt goed binnen een gespannen situatie, maar het land wil niet daadwerkelijk in een oorlog verzeild raken. Het bewind zal alleen een gewapend conflict beginnen als het geen andere uitweg ziet.

Guam

Het regime lanceerde recent twee middellangeafstandsraketten (Hwasong-12) die over Japan vlogen. Daarmee wilde Pyongyang testen of en aantonen dat deze projectielen inderdaad de afstand kunnen afleggen naar het eiland Guam, waar Amerikaanse militaire bases gevestigd zijn.

Daarvoor lanceerde het communistische land raketten vooral in een zo verticaal mogelijke boog, zodat de werking en het bereik van de projectielen getest konden worden zonder dat die Noord-Koreaans territorium verlieten. De lanceringen over Japan braken met dit beleid.

De verwachting is dat Pyongyang eerst nog hun ICBM (Hwasong-14) met een ‘normaal’ vliegtraject testen voordat overgegaan wordt tot een actie à la ‘Juche Bird’. Ook dat wapen zal vermoedelijk over Japan worden gelanceerd, simpelweg omdat Noord-Korea niet veel andere kanten uit kan schieten.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 22 september op de website van NRC

Lekker eten uit Noord-Korea

Geplaatst op door

Wie aan Noord-Korea denkt, denkt aan kernraketten en oorlogsdreiging, niet aan de Noord-Koreaanse keuken. En al helemaal niet aan eigenzinnige noedel- en kimchi-gerechten.

Sinds het land in de jaren negentig werd geplaagd door een verwoestende hongersnood, die honderdduizenden mensen het leven kostte, kennen we het Noord-Koreaanse dieet vooral uit verhalen van vluchtelingen. Veel Noord-Koreaanse burgers zagen zich genoodzaakt boomschors, uitwerpselen of rattenvlees te eten.

Toch was er ooit een levendige culinaire traditie in het noorden van het Koreaanse schiereiland. Die wordt voortgezet door een handjevol restaurants in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, voornamelijk gerund door Noord-Koreaanse vluchtelingen. Zij verlieten hun vaderland vanwege honger of repressie door het regime van Kim Jong-un. Dat bewind liet afgelopen maanden flink van zich horen, met kernproeven, rakettests en dreigementen.

De restauranthouders serveren niet alleen gerechten uit de hedendaagse ‘Democratische Volksrepubliek Korea’, zoals het communistische land officieel heet, maar ook lokale specialiteiten uit de noordelijke regio’s voordat Korea in 1945 in twee vijandige delen werd opgesplitst.

Noedels in water

In restaurant Neungra Bapsang worden vooral gerechten geserveerd die hun oorsprong hebben in de Joseon-dynastie (1392-1897), die met moderne ingrediënten en bereidingsmethoden wel op smaak gebracht zijn voor een 21ste-eeuwse Zuid-Koreaanse clientèle. Het is even zoeken naar het bescheiden eettentje, dat huist op de eerste verdieping boven avondwinkel 7/11 in de centraal gelegen wijk Jung-gu in het Zuid-Koreaanse Seoul. Bij binnenkomst worden gasten verwelkomd door een donatiebak waar geld wordt ingezameld „voor het liquideren van Kim Jong-un”. Nadat ik er een foto van heb gemaakt, legt een serveerster gauw een tijdschrift over de tekst.

De enige ruimte in het restaurant is versierd met een typisch landschapsschilderij van de Kumgangsan, een van de bekendste Noord-Koreaanse bergen. Verder zien we vooral een kaart van herenigd Korea en foto’s van eigenares Lee Ae-ran (53), onder meer met Hillary Clinton en Michelle Obama. Lee vluchtte in 1997 uit Noord-Korea en neemt uitsluitend vrouwelijke Noord-Koreaanse vluchtelingen aan als serveersters en koks.

Ik kies een vegetarisch warm noedelgerecht uit de noordoostelijke provincie Hamgyong, een alledaagse schotel in Noord-Korea. Het enige bijzondere aan het redelijk smakeloze eten is dat het geen vlees bevat, wat ongebruikelijk is in de Koreaanse keuken. Op een handjevol groenten na is het weinig meer dan noedels in water. Wel extra lange noedels, die in Noord-Korea symbool staan voor een lang leven en huwelijk.

De banchan (bijgerechten) bestaan onder meer uit gestoomde varkenspoot, het smaakvolste eten deze avond. Dit is vooral typisch Noord-Koreaans omdat het daar volgens de menukaart „veelvuldig genuttigd wordt door hoge partijkaders”. Ook is er de witte kimchi, die tevens in Zuid-Korea wordt geserveerd. Wat deze kimchi typisch ‘Noord-Koreaans’ maakt, is dat hij minder pittig is dan de zuidelijke variant, zoals overigens vrijwel de gehele menukaart van Neungra Bapsang minder pittig is dan die van het gemiddelde Zuid-Koreaanse restaurant.

Het is voor Noord-Koreanen niet alleen verboden om het land te verlaten, ook voor reizen van de ene naar de andere provincie zijn vaak zo veel speciale vergunningen nodig dat gewone burgers aan hun regio zijn gebonden. Dit heeft het ontstaan van sterk regiogebonden gerechten in de hand gewerkt, zegt een serveerster.

Het beroemdste gerecht: boekweitnoedels in een koude bouillon

Een dag later bezoek ik het aanzienlijk kleinere Dongmu Bapsang, in een uitgestorven straatje in de hippe wijk Hapjeong. De chefkok kent alle ins en outs van de Noord-Koreaanse cuisine: Yu Jong-cheol werkte elf jaar in de keuken van Okryu-gwan, hét eliterestaurant van de Noord-Koreaanse hoofdstad dat volgens Korea-kenner Andrei Lankov sinds de jaren 80 „het culinaire leven van Pyongyang bepaalt.”

Hier eet ik het beroemdste gerecht van Noord-Korea: (wederom lange) boekweitnoedels (Pyongyang-naengmyeon) die worden opgediend in een koude bouillon met verschillende groenten en bovenop een gekookt ei. Dit recept heeft zijn oorsprong in de noordelijke steden Pyongyang en Hamhung ten tijde van de Joseon-dynastie. De koele metalen kom waarin het gerecht wordt geserveerd houdt het gerecht op de goede temperatuur. Hoewel ook dit gerecht niet een heel spectaculair feest voor de smaakpapillen is, maakt de combinatie van groenten en bouillon veel goed en het authentieke gevoel van het restaurantje voegt wat toe aan de beleving. Het ei en de groenten, in combinatie met de bijgerechten, geven de Pyongyang-naengmyeon wat meer body dan het noedelgerecht in Neungra Bapsang.

De banchan, die op losse bordjes om het hoofdgerecht heen liggen, bestaan uit stukjes rundvlees en komkommer die allebei in azijn zijn ingemaakt. Deze kleine bijgerechten voorzien in het pittige element en de bite die het hoofdgerecht ontbeert. Een portie machtige vleesdumplings zorgt voor een goede bodem, maar hebben verder weinig Noord-Koreaans in zich.

Uit Noord-Korea geïmporteerde ingrediënten zijn er niet bij in de restaurants. Dergelijke invoer is in veel gevallen verboden in Zuid-Korea. Dat is jammer voor wie een goed biertje bij het diner wil. Behalve langeafstandsraketten is pils het enige product dat in Noord-Korea van betere kwaliteit is dan in Zuid-Korea. Hoewel dat goeddeels aan de smakeloosheid van het Zuid-Koreaanse pilsener te wijten is.

Voor de thuisblijver

Voor wie niet naar Seoul wil afreizen voor een kennismaking met de Noord-Koreaanse keuken zijn er nog enkele andere opties, al zijn die minder aantrekkelijk. Men kan naar een van de vele Pyongyang-restaurants in Azië gaan, een keten gerund door de Noord-Koreaanse overheid. Daar worden Noord-Koreaanse gerechten geserveerd onder het genot van dansende en propagandaliederen zingende Noord-Koreaanse vrouwen. Ook is het mogelijk om naar Noord-Korea zelf te reizen, waar toeristen de meest extravagante maaltijden krijgen voorgeschoteld – doorgaans met een flinke scheut wijn.

Probleem daarbij is dat het geld dat daar wordt uitgegeven verdwijnt in de zakken van Kantoor 39, een overheidstak gericht op het binnenhalen van zoveel mogelijk buitenlandse valuta om daarmee het Kim-regime te financieren. Dan is Noord-Koreaans eten in een Zuid-Koreaans restaurant toch de beste optie.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 23 september 2017 in NRC Handelsblad

Noord-Koreaanse raket komt weer hoger en verder

Geplaatst op door

Slechts twee weken nadat Noord-Korea de wereld verraste met een raketlancering over Japan deed Pyongyang het vrijdagochtend lokale tijd weer. Een projectiel vloog op 650 tot 700 kilometer hoogte over het eiland Hokkaido en landde in de Stille Oceaan. In meerdere Japanse steden kregen burgers een waarschuwing dekking te zoeken.

De raket legde volgens Zuid-Korea een afstand van 3.700 kilometer af. Analisten vermoeden dat Pyongyang wil demonstreren dat het Amerikaanse legerbases op Guam kan raken, op circa 3.400 kilometer van de Noord-Koreaanse hoofdstad.

Experts denken dat het afgevuurde projectiel een Hwasong-12 is, een middellangeafstandsraket met een bereik van 4.500 tot 5.000 kilometer. Dat wapen kan volgens Pyongyang worden uitgerust met een kernkop. De raket vloog vrijdag 1.000 kilometer verder en 200 kilometer hoger dan het vorige projectiel dat over Japan werd afgeschoten.

Voor de lancering van twee weken geleden testte Noord-Korea zijn lange- en middellangeafstandsraketten doorgaans in een zogeheten lofted traject. Dat houdt in dat projectielen in een scherpe verticale boog omhoog geschoten worden, zodat de wapens niet buiten Noord-Koreaans territorium landen. Mogelijk is van die strategie nu deels of geheel afstand genomen.

De raket die vrijdag werd afgevuurd kwam verder dan eerder geteste projectielen, met uitzondering van raketten die een satelliet in een baan om de aarde moesten brengen. Het wapen werd gelanceerd van de luchthaven van Pyongyang, slechts anderhalf uur voordat daar een vlucht naar Beijing opsteeg.

De provocatie volgt drie dagen nadat een VN-resolutie nieuwe sancties oplegde aan Noord-Korea, waarmee de olie-import met een derde wordt verminderd. Vrijdag kwam de VN-Veiligheidsraad opnieuw bijeen. Zes minuten na de proef vuurde het Zuid-Koreaanse leger als test twee raketten af.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 15 september 2017 gepubliceerd in NRC Handelsblad

Luchtmacht Zuid-Korea test nieuwe kruisraket

Geplaatst op door

De Zuid-Koreaanse luchtmacht heeft woensdag voor het eerst een krachtige nieuwe kruisraket getest, in een poging de eigen bevolking en buitenwereld te laten zien dat het niet bang is voor de kernwapens en projectielen van Pyongyang. De uit Duitsland geïmporteerde nieuwe lucht-grondraket Taurus is bedoeld voor precisiebombardementen op Noord-Korea, bijvoorbeeld om raketbases uit te schakelen.

De proef was volgens de luchtmacht succesvol. Een F-15K-straaljager vuurde boven Taean in de provincie Zuid-Chuncheong de Taurus af, die 400 kilometer verderop in de kustwateren buiten Gunsan het beoogde doel trof. Het projectiel kan een snelheid tot 1.163 kilometer per uur behalen en heeft een bereik van 500 kilometer en kan daarmee ieder doel in Noord-Korea binnen een kwartier raken.

Kill Chain

De kruisvluchtwapens worden onderdeel van een bestaand Zuid-Koreaans aanvalsplan, Kill Chain genaamd. Dat houdt in dat, wanneer Seoul dat nodig acht, het en masse Noord-Koreaanse raketbases kan bestoken met Taurus-kruisraketten. Het doel is om hierbij het volledige raketarsenaal van Pyongyang in de as te leggen.

Analisten betwijfelen of het Zuid-Koreaanse plan haalbaar is. „Je kunt een volledige mobiele raketmacht niet preventief vernietigen”, zei Joshua Pollack, deskundige op het gebied van nucleaire en raketproliferatie in Noordoost-Azië aan het Amerikaanse Middlebury Institute of International Studies, onlangs in een gesprek met NRC. „De overheid wil het volk laten zien dat zij een plan heeft om burgers te beschermen, zonder op de VS te moeten leunen. Ze hebben mijn medeleven, maar het is gewoon niet haalbaar.”

Onthoofdingsplan

Kill Chain is verwant aan een ander ambitieus Zuid-Koreaans aanvalsplan, dat wel bekendstaat als de ‘onthoofdingsstrategie’. Seoul beweert de schuilplaatsen van leider Kim Jong-un en andere hoge Noord-Koreaanse functionarissen in kaart te hebben gebracht. Die kunnen bij een ‘noodsituatie’ worden aangevallen met raketten, waarmee het Noord-Koreaanse bewind ‘onthoofd’ wordt. Dit scenario werd vorige maand geoefend door de Zuid-Koreaanse luchtmacht, een dag na de laatste kernproef van Pyongyang. Ook bij dit plan plaatsen experts vraagtekens, omdat niet te allen tijde bekend is waar Noord-Koreaanse hoogwaardigheidsbekleders zich bevinden.

De Taurus-kruisraket is niet het eerste militaire materieel dat Zuid-Korea importeert. Eerder werd het hypermoderne Amerikaanse raketafweersysteem THAAD geplaatst in Zuid-Korea, ondanks grootschalige burgerprotesten en aanvankelijke bezwaren van president Moon Jae-in. Na recente Noord-Koreaanse raket- en kernproeven werden er meer THAAD-systemen bijbesteld.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 13 september 2017 gepubliceerd op de website van NRC

Profiel: Wat Kim Jong-un niet zint, ruimt hij uit de weg

Geplaatst op door

Er is bijna geen staatshoofd vaker in het nieuws dan de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. En toch is er na bijna zes jaar heerschappij weinig over hem bekend. Zelfs de exacte geboortedatum van deze dertiger staat niet vast. Tot 2010 was er één kinderfoto van hem in omloop. De foto deed vaak dienst als schietschijf tijdens oefeningen van Zuid-Koreaanse infanteristen.

Inmiddels is Kim uitgegroeid tot een kernspeler in een van de grootste geopolitieke conflicten van het moment. Wie is deze man, al sinds zijn aantreden ’s werelds jongste staatshoofd, die Zuid-Korea, Japan en sinds kort zelfs het Amerikaanse vasteland bedreigt met raketten en kernbommen? Het internet wordt nog altijd overspoeld met gebbetjes over zijn naam, kapsel of het Noord-Koreaanse wapengekletter. Maar Kim is geen irrationele clown. Integendeel, hij is een zeer strategisch ingestelde leider die nergens voor terugdeinst als het erom gaat zijn macht te beschermen en te vergroten.

Door de geslotenheid van Noord-Korea is het lastig betrouwbare informatie over de leider te verzamelen. Ook al omdat Pyongyang veel propagandistische en onjuiste informatie de wereld instuurt. Toch valt uit de staatsmedia vaak veel af te leiden, bijvoorbeeld waar Kim op bezoek is geweest en welke boodschap het regime af wil geven. Organisaties als Daily NK, Rimjingang en New Focus International werken daarnaast met bronnen in Noord-Korea.

Kim Jong-un werd waarschijnlijk in 1983 geboren als derde zoon van Kim Jong-il, die van 1994 tot eind 2011 de scepter zwaaide over het communistische land. In de jaren negentig studeerde Kim onder een alias enkele jaren aan een internationale privéschool bij Bern. Daar was hij een stille, gemiddelde student. Het enige wat opviel, was dat hij de beschikking had over dure sneakers, spelcomputers en een persoonlijke kok en chauffeur. Hij speelde graag basketbal en was fan van Chicago Bulls-legendes Michael Jordan en Dennis Rodman.

Sommige analisten hoopten dat Kim zich in Zwitserland het liberaal-democratische gedachtegoed eigen zou maken. Maar dat zat waarschijnlijk niet in het curriculum. Op school en daarbuiten werd Kim Jong-un bovendien scherp in de gaten gehouden door toezichthouders uit zijn thuisland.

Rond zijn vijftiende begon hij met drinken en roken. En hij rookt nog steeds, zo blijkt uit foto’s van het Noord-Koreaanse staatspersbureau KCNA. Daarop zien we de jonge leider roken in een school, een ziekenhuis en naast een intercontinentale ballistische raket.

Na terugkeer in Noord-Korea doorliep hij de Kim Il-sung Militaire Universiteit. In 2009 werd duidelijk dat hij zijn vader zou opvolgen na diens dood. Hij kreeg de ene promotie na de andere en werd in 2010 benoemd tot ’s werelds jongste viersterrengeneraal. Staatsmedia toonden vader en zoon zij aan zij tijdens bezoeken in het land.

In 2011 bracht Kim Jong-il nog staatsbezoeken aan China en Rusland, maar overleed hij tijdens een binnenlandse treinreis. De 28-jarige Kim Jong-un moest het verder alleen doen.

Vals paspoort

Dat Kim als jongste van drie broers de leider van Noord-Korea werd, lag deels aan zijn oudste halfbroer Kim Jong-nam (1971-2017). Die zou aanvankelijk troonopvolger worden, maar werd in 2001 met een vals paspoort aangehouden op de luchthaven van Tokio. Hij werd kort gevangen gezet en later het land uitgezet.

Dit incident – in combinatie met zijn opvliegende karakter – maakten hem in de ogen van vader Kim Jong-il ongeschikt als opvolger. Niet dat een Noord-Koreaans staatshoofd niet mag genieten van de geneugten van het leven. Daar had Kim Jong-il, die jaarlijks ruim 600.000 euro spendeerde aan Hennessy-cognac, zelf ook geen moeite mee. Maar een leider moet ook koel en berekenend zijn – geen ongeleid projectiel.

Over de middelste broer, Kim Jong-chul (1981), is nagenoeg niets bekend. Volgens de Japanse sushi-kok Kenji Fujimoto, die jaren in Pyongyang voor de Kim-familie kookte, achtte Kim Jong-il zijn tweede zoon te ‘verwijfd’ voor het hoogste ambt. Als jongen van veertien of vijftien schreef hij een pacifistisch gedicht, waarin hij ageerde tegen oorlog, drugs en atoombommen. Hij werd geregeld gespot bij Eric Clapton-concerten, maar wilde nooit journalisten te woord staan.

Dus bleef Kim Jong-un over, die volgens Fujimoto qua karakter het meest lijkt op zijn gevreesde vader. De kok omschreef de jongste Kim als een leidersfiguur met sterke politieke instincten, die het hoofd koel weet te houden. Behalve Fujimoto zijn er, op basketbalberoemdheid Dennis Rodman en wat Chinese hoogwaardigheidsbekleders na, nauwelijks buitenlanders die Kim Jong-un persoonlijk hebben ontmoet. Overigens werd de oudere halfbroer nog wel bedreigend genoeg geacht om hem in februari op het vliegveld van Kuala Lumpur te laten vermoorden met VX-zenuwgas – vermoedelijk in opdracht van Kim Jong-un.

Terwijl Noord-Korea grote vorderingen maakt met zijn raketprogramma, heeft Amerika een president die zijn geduld begint te verliezen. De beschikbare geweldscenario’s zijn apocalyptisch. Militair ingrijpen kent alleen doemscenario’s.

Persoonlijkheidscultus

Kim de Derde moest na de dood van zijn vader zijn macht consolideren. Staatsmedia bouwden al snel een persoonlijkheidscultus rond de jonge leider. Maar hoe verheerlijk je een twintiger zonder noemenswaardige daden op zijn naam?

Precies zoals dat in absolute monarchieën gaat: door te focussen op zijn afkomst uit een revolutionair en semi-goddelijk geslacht. Kim Jong-un nam vele karaktereigenschappen en politieke overtuigingen over van zijn vader en grootvader. Daarnaast had hij het voordeel dat hij fysiek sprekend lijkt op zijn opa, vader des vaderlands en ‘eeuwige president’ Kim Il-sung (1912-1994). De eerste der Kims wordt herinnerd als een vorst onder wiens heerschappij het leven nog relatief aangenaam was, met voldoende brood op de plank.

Inmiddels heeft Kim Jong-un genoeg dadendrang getoond om serieus genomen te worden als leider. Toen hij het stokje van zijn vader overnam, had het land twee kleine kernproeven uitgevoerd, plus een aantal weinig imposante rakettests. Ruim vijf jaar later zijn meerdere mijlpalen gezet: Pyongyang heeft tal van betrouwbare middellangeafstandsraketten, enkele projectielen die met een bereik van ruim 10.000 kilometer vrijwel de hele VS kunnen raken én een arsenaal van naar schatting zestig kernwapens. Afgelopen zondag testte het land zijn zwaarste atoombom ooit.

Nadat zijn vader (‘Songun’, Leger Eerst) en grootvader (‘Juche’, zelfvoorzienendheid) ieder een eigen staatsleer hadden geïntroduceerd, kon de derde Kim niet achterblijven. In april 2013 presenteerde hij op een bijeenkomst van de arbeiderspartij zijn byungjin-ideologie, wat ‘parallelle ontwikkeling’ betekent. Dit houdt in dat onder Kim Jong-un gelijktijdig wordt gewerkt aan de verbetering van het kernwapenprogramma én aan het opkrikken van de economie. Hoewel onder de huidige leider milde economische groei is waargenomen, ligt de nadruk duidelijk op het eerste punt.

Wrede tiran

Het heeft lang geduurd voor Kim en Noord-Korea serieus genomen werden. Dat begon in december 2013, toen de leider zijn machtige oom Jang Song-thaek liet oppakken en executeren – samen met al zijn familieleden en politieke bondgenoten. De nummer twee in de pikorde, die eerst nog als Kims mentor werd beschouwd, was een voorstander van voorzichtige economische hervormingen naar Chinees model. Reden voor ’s lands hardliners, die willen inzetten op repressie en wapenontwikkeling, om met hem af te rekenen.

Hiermee kwam ook een einde aan de illusie dat Kim Jong-un door zijn schooltijd in Zwitserland een liberale hervormer zou zijn – of zo jong en onervaren dat hij het regime zou doen instorten. Voor de 25 miljoen Noord-Koreaanse burgers is hij een wrede tiran. Sinds zijn aantreden liet hij meer dan honderd mensen op machtsposities uit de weg ruimen. Ook scherpte hij de grensbewaking aan om te voorkomen dat burgers vluchten en hield hij de goelags, waar naar schatting tachtig- tot honderdduizend mensen vastzitten, intact. Zo toonde hij dat hij geen schaap in wolfskleren is.

Kim is getrouwd met de 28-jarige Ri Sol-ju. Over haar is weinig meer bekend dan dat ze graag Dior-tassen draagt en een zachte stem heeft. Het stel heeft ten minste drie kinderen. Hun jongste, geboren in februari van dit jaar, is de eerste zoon. Daarmee is de vierde generatie van de Kim-dynastie vast veiliggesteld.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 9 september 2017 in nrc.next en NRC Handelsblad.

Kan de wereld nog iets doen tegen Kim Jong-un?

Geplaatst op door

Wat kan de buitenwereld nog ondernemen tegen Noord-Korea, nu dat land vastbesloten lijkt zijn raketten- en kernwapenarsenaal verder uit te bouwen? Samen met Floris van Straaten en Kjeld Duits nam ik de scenario’s onder de loep. Ik nam de militaire opties voor mijn rekening.

Lees hier het artikel: Kan de wereld nog iets doen tegen Kim Jong-un?

Verder werkte ik mee aan een prachtige videoproductie van NRC, waar in vijf filmpjes wordt bekeken welke vijf mogelijke aflopen het conflict met Noord-Korea kan krijgen. Bekijk dit hier: Het conflict met Noord-Korea gaat op een van deze vijf manieren eindigen.

Machtsvertoon Noord- en Zuid-Korea

Geplaatst op door

Zuid-Korea heeft deze maandagochtend de nieuwste Noord-Koreaanse kernproef beantwoord met een legeroefening waarbij een aanval met ballistische raketten en F-15K-straaljagers werd gesimuleerd op Punggye-ri, het gebied waar Noord-Korea kernproeven uitvoert. In het weekend deed het land daar zijn zesde en tot nu toe veruit krachtigste kernproef.

Volgens de chef-staf van het Zuid-Koreaanse leger werd een doel in de Japanse Zee succesvol geraakt met projectielen vanaf de grond en vanuit de lucht. Er werd niet gezegd waar de bestookte plek zich bevond, enkel dat de schootsafstand gelijk was aan de afstand tot Punggye-ri. Een duidelijke boodschap aan Pyongyang: we kunnen jullie testlocatie voor atoombommen uitschakelen. Het machtsvertoon volgde nog geen week op een actie van de Zuid-Koreaanse luchtmacht, met een nog hardere waarschuwing aan het adres van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Toen oefenden straaljagers luchtaanvallen met acht circa een ton wegende bommen, waarbij het uitschakelen van „het leiderschap van de vijand” werd gesimuleerd.

Hoewel Zuid-Korea jaarlijks grootschalige legeroefeningen organiseert met de VS, zijn zulke op specifieke Noord-Koreaanse doelwitten gerichte trainingsacties ongebruikelijk voor Seoul.

Deze maandag komt de VN-Veiligheidsraad bijeen om te spreken over de zoveelste provocatie van Pyongyang. Nieuwe sancties liggen voor de hand: Tokio en Seoul pleiten voor strafmaatregelen „van een volledig nieuw niveau”. De Amerikaanse president Trump dreigde zondag zelfs met het „stoppen van alle handel met landen die zaken doen met Noord-Korea”. Dat laatste zal niet in goede aarde vallen bij Rusland en China, die flinke economische belangen in het communistische land hebben.

De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis zei dat Washington niet uit is op „de totale vernietiging” van Noord-Korea, maar voegde eraan toe dat de VS „vele opties hebben dit te doen”, mocht het niet anders kunnen. Toen een verslaggever in Washington Trump vroeg of hij Noord-Korea zou aanvallen, antwoordde het staatshoofd: „We zullen zien.”

Mattis herhaalde dat de VS Zuid-Korea en Japan bij een conflict zullen steunen. In Seoul hoopt men dit vaker te horen. Sinds Noord-Korea in staat is het Amerikaanse vasteland met een intercontinentale raket en vermoedelijk ook een kernwapen te treffen, heerst in Zuid-Korea de angst dat dit gegeven het bondgenootschap met de VS zal schaden.

Dat dit geen ongegronde angst is, bleek zondag al. Trump tweette: „Zuid-Korea komt erachter, zoals ik ze al eerder vertelde, dat hun praatjes over appeasement met Noord-Korea niet gaan werken”. Hoewel Trump ook Pyongyang veroordeelde, schoof hij Seoul deels de schuld in de schoenen van de huidige situatie. De tweet viel slecht bij de Zuid-Koreanen.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 september 2017 in NRC Handelsblad

Dit is wat we weten over het nieuwste kernwapen van Noord-Korea

Geplaatst op door

Noord-Korea beweert zondag een waterstofbom (of H-bom) te hebben getest. Wat vaststaat, is dat het veruit de krachtigste proef met een atoomwapen van Pyongyang ooit is.

Wat heeft Noord-Korea precies getest?
Zondag detecteerde de United States Geological Survey een aardbeving met een kracht van 6.3 in de buurt van Punggye-ri, het nucleaire testgebied in Noord-Korea. Zuid-Koreaanse wetenschappers houden het op een aardschok met een kracht van 5.7. Wat vaststaat, is dat het niet om een natuurlijke aardbeving gaat. Er is dus een kernwapen getest.

Een kunstmatige beving van 6.3 betekent dat Pyongyang een atoombom met een kracht van rond de 100 kiloton heeft getest. Seismologisch analysecentrum NORSAR deed zondag een voorlopige schatting van 120 kiloton. Om een beeld te schetsen: één kiloton staat gelijk aan duizend ton dynamiet.

Dat is een flinke vooruitgang voor het communistische land. Het laatste atoomwapen, dat bijna een jaar geleden getest werd, had een kracht van 10 tot 25 kiloton: ongeveer even sterk als de kernbommen die de Verenigde Staten in 1945 op Japan afwierpen. Het zondag geteste wapen was vier tot tien keer zo krachtig.

Is dit een waterstofbom of een gewone atoombom?

Dat valt nog niet met zekerheid te zeggen. De geschatte hoeveelheid kiloton komt overeen met de kracht van een kleine waterstofbom, maar kan ook een grote atoombom zijn. Het is niet bekend of echt een volwaardig kernfusieproces heeft plaatsgevonden, de basis van een H-bom. Voor de dreiging is het niet zo relevant: een atoombom van die kracht is hoe dan ook enorm gevaarlijk.

Noord-Korea zelf spreekt van een volwaardige waterstofbom, maar dat deed het land ook in januari 2016, na het uitvoeren van zijn vierde kernproef. De geschatte kracht van 7 tot 10 kiloton was toen te zwak om een echte H-bom te zijn. Voor de test in het najaar van 2016 heeft Pyongyang mogelijk de kracht van dit kernwapen opgevoerd met een kleine hoeveelheid fusie-energie, zonder dat hier sprake was van een volledige waterstofbom.

Noord-Korea spreekt zelf consequent van een „Noord-Koreaanse stijl waterstofbom”. Mogelijk betekent dit dat het land andere standaarden gebruikt om van een H-bom te spreken dan de wetenschappelijk geaccepteerde definitie. Volgens Pyongyang was het wapen volledig met binnenlandse materialen gefabriceerd en kan Noord-Korea zoveel waterstofbommen van dit type maken als het land wil.

Bij een ‘gewone’ atoombom wordt plutonium of hoogverrijkt uranium gebruikt om een grote explosie te creëren, waarbij ook nucleaire straling vrijkomt. Voor een H-bom moet een land al over een atoomwapen beschikken, dat vervolgens gebruikt wordt om een kernfusieproces op gang te brengen – wat tot een veel grotere ontploffing leidt.

Een waterstofbom kan tot wel duizend keer zo krachtig zijn als een normale atoombom. Wel zijn H-bommen ‘schoner’: er komt nauwelijks straling bij vrij. Daardoor kun je, in tegenstelling tot bij atoombommen, na een aanval gewoon een getroffen gebied intrekken, zonder dat je aan hoge doses straling wordt blootgesteld.

Hoe meet je van buitenaf wat voor wapen is getest?

Eerst registreren seismologische instituten de kracht van de aardbeving, op basis waarvan een ruwe schatting gedaan kan worden van de kracht van de bom. Daaraan kan ongeveer de hoeveelheid gebruikt TNT worden afgemeten. Hierbij worden niet alleen aardtrillingen geanalyseerd, maar ook geluidsgolven in de oceaan en infrasoon geluid dat voor het menselijke oor niet hoorbaar is.

Hierna komen Amerikaanse Boeing WC-135 Constant Phoenix-toestellen in actie, ook wel ‘snuffelvliegtuigen’ of ‘weervogels’ genoemd. De op het Japanse eiland Okinawa gestationeerde toestellen verzamelen vrijgekomen nucleair materiaal rondom Noord-Korea. Daarmee kan onder meer gemeten worden of plutonium en/of verrijkt uranium gebruikt zijn bij de test. De ‘snuffelvliegtuigen’ speelden een belangrijke rol bij het detecteren van de kernramp in Tsjernobyl in 1986.

Voor een succesvolle meting moet nucleair materiaal ontsnappen uit de tunnels waarin de proeven plaatsvinden. Bij de laatste kernproeven slaagde Pyongyang erin te voorkomen dat deze stoffen vrijkwamen. Het is dus maar de vraag of we ooit achterhalen wat dit voor bom was.

Noord-Korea zelf doet gewoonlijk geen uitspraken over de kracht van geteste kernwapens. Wel meldde staatspersbureau KCNA dat de huidige bom afgesteld kan worden om „tientallen tot honderden kilotonnen” destructieve kracht af te leveren.

Staatsmedia toonden foto’s van leider Kim Jong-un die een zilverkleurig, pindavormig apparaat inspecteerde. Volgens Noord-Korea betrof het hier de waterstofbom, die op een intercontinentale raket kan worden bevestigd. Op de foto’s was ook de neus van een projectiel en een diagram met daarop de bom in de raketkop te zien.

Hoe gevaarlijk is dit Noord-Koreaanse wapen voor de vijanden van Pyongyang?

De nieuwe bom is primair gericht tegen aartsvijand Amerika. Noord-Korea meldde zondag expliciet dat het wapen kan worden bevestigd op de Hwasong-14 intercontinentale raket die Pyongyang in juli testte – en die het Amerikaanse vasteland kan raken. Mocht deze bom inderdaad op de VS afgeschoten kunnen worden, lopen Amerikaanse burgers in een gewapend conflict tussen Pyongyang en Washington mogelijk direct gevaar. Dat geldt vanzelfsprekend ook voor Japan en Zuid-Korea, twee andere mogelijke doelwitten.

Nederland loopt niet onmiddellijk risico, aangezien Noord-Korea weinig te winnen heeft bij het afwerpen van een kernbom op Europa. Nederland ligt wel in het bereik van de Hwasong-14.

Hoe snel ontwikkelt het Noord-Koreaanse wapenprogramma zich?

Heel snel. De eerste Noord-Koreaanse atoomproef vond plaats in 2006 en had een kracht van minder dan één kiloton. De test was waarschijnlijk een mislukking, maar een tweede proef in 2009 slaagde wel. Hierna testte Noord-Korea nog drie kernbommen (één in 2013, twee in 2016), die steeds krachtiger werden. Met de laatste test heeft Noord-Korea laten zien over een wapen te beschikken dat hele wijken kan wegvagen.

Het Noord-Koreaanse raketprogramma is dit jaar helemaal met rasse schreden vooruitgegaan. In mei testte Pyongyang succesvol de Hwasong-12, die met een geschat bereik van 4.500 tot 5.000 kilometer met gemak het Amerikaanse eiland Guam kan raken. Het was de verst reikende Noord-Koreaanse raket ooit getest. Afgelopen week schoot Pyongyang hetzelfde projectiel nog eens over Japan heen.

In juli, nog geen twee maanden later, testte Noord-Korea tweemaal datgene waar al langer voor gevreesd werd: een intercontinentale ballistische raket. Terwijl de eerst geteste raket nog een bereik tot aan Alaska opleverde, bewees het tweede gelanceerde exemplaar dat Noord-Korea de technologie heeft om vrijwel het hele Amerikaanse vasteland te kunnen treffen. Pyongyang beweert dat het projectiel met een kernkop kan worden uitgerust.

Analisten wisten al dat Noord-Korea aan deze technologieën werkte, maar schrokken van de snelheid waarmee Pyongyang deze onder de knie kreeg. Vermoedelijk heeft het land jaren in het geheim aan deze nieuwe en verbeterde kernwapens en raketten gewerkt – en achtte het regime nu de tijd rijp om de wereld te tonen wat het kan. De gevolgen zijn niet mis: in een kwestie van maanden zijn de strategische verhoudingen tussen Noord-Korea en de VS volledig overhoop gegooid.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 september in nrc.next.