Noord-Koreanen hebben de afgelopen dertig jaar op grote schaal ivoor, hoorns van neushoorns en goud uit Afrika gesmokkeld. De daders? Geen reguliere misdaadnetwerken, maar Noord-Koreanen met een diplomatiek paspoort. De ambassademedewerkers gebruikten hun diplomatieke onschendbaarheid om met tassen vol smokkelwaar en grote geldbedragen door de douane te komen.
Dat blijkt uit een rapport van het Global Initiative against Transnational Organized Crime, een ngo die onderzoek doet naar georganiseerde, grensoverschrijdende misdaad. Experts onderzochten bestaande en historische netwerken, waarvoor zij met meerdere gevluchte Noord-Koreaanse oud-diplomaten spraken. Sinds 1986 werden Noord-Koreanen met een diplomatiek paspoort achttien keer betrapt bij het smokkelen van ivoor of hoorns van neushoorns. Dat betreft alleen de mensen die gepakt werden. Volgens voormalige Noord-Koreaanse handelaars verliep de smokkel doorgaans zonder problemen.
Lees hier mijn hele artikel op de website van OneWorld
„De strengste tegenmaatregel in de geschiedenis.” Deze dreigende, zij het wat omfloerste bewoordingen uitte de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un vrijdag aan het adres van de Amerikaanse president Donald Trump, die hij uitmaakte voor „geestelijk gestoorde, seniele bejaarde”.
Noord-Korea deed drie weken geleden zijn krachtigste test met een waterstofbom tot nu toe, met een geschatte kracht van 100 tot 250 kiloton. Kim Jong-un zei vrijdag dat de dreigementen van Trump hem ervan hebben overtuigd dat Pyongyang ter verdediging kernwapens nodig heeft. „Het pad dat ik heb gekozen is het juiste en ik zal dit volgen tot het eind”, aldus Kim.
Wat de tegenmaatregel inhield zei Kim niet, maar de Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Ri Yong-ho opperde dat Pyongyang weleens een waterstofbom zou kunnen testen boven de Stille Oceaan. Hij voegde hieraan toe dat het uiteindelijk aan Kim was om het groene licht voor een dergelijke actie te geven.
Gruwelijk scenario
Geen direct dreigement dus, wel een gruwelijk nieuw scenario waarop gezinspeeld wordt. Pyongyang heeft kernwapens en intercontinentale raketten (ICBM) die vrijwel het hele Amerikaanse vasteland kunnen treffen. De Noord-Koreanen beweren dat hun atoombommen klein genoeg zijn om op een projectiel te monteren, maar zij hebben dit nog niet laten zien. Een test boven de Stille Oceaan zou kunnen bewijzen dat Pyongyang inderdaad Los Angeles of Chicago kan treffen met een waterstofbom. Het Amerikaanse leger gaat er overigens vanuit dat Noord-Korea de capaciteit bezit.
Noord-Korea is het enige land dat in de 21ste eeuw een kernwapen heeft getest. Alle zes proeven vonden ondergronds plaats. Mocht Pyongyang inderdaad een atoomwapen boven de Stille Oceaan tot ontploffing brengen, is dit de eerste bovengrondse kernproef binnen de aardatmosfeer sinds 1980.
Juche Bird
De mogelijke test wordt door analisten aangeduid als ‘Juche Bird’, een verwijzing naar de Amerikaanse raketproef uit 1962 die de codenaam ‘Frigate Bird’ droeg. Toen lanceerden de VS een raket met kernkop vanaf een onderzeeër in de Stille Oceaan, waarbij een waterstofbom met een kracht van 600 kiloton hoog boven de zee tot ontploffing werd gebracht. Het was de enige keer dat de Amerikanen een projectiel met nucleaire lading testten. Juche is de staatsleer van Noord-Korea.
Analisten verwachten overigens niet dat Noord-Korea snel de daad bij het woord zal voegen. De nucleaire ‘fallout’ en zelfs voor Noord-Koreaanse begrippen extreem provocerende aard van de actie zouden een militaire aanval op het land kunnen legitimeren, iets waar Kim Jong-un niet op zit te wachten. Pyongyang dreigt graag en gedijt goed binnen een gespannen situatie, maar het land wil niet daadwerkelijk in een oorlog verzeild raken. Het bewind zal alleen een gewapend conflict beginnen als het geen andere uitweg ziet.
Guam
Het regime lanceerde recent twee middellangeafstandsraketten (Hwasong-12) die over Japan vlogen. Daarmee wilde Pyongyang testen of en aantonen dat deze projectielen inderdaad de afstand kunnen afleggen naar het eiland Guam, waar Amerikaanse militaire bases gevestigd zijn.
Daarvoor lanceerde het communistische land raketten vooral in een zo verticaal mogelijke boog, zodat de werking en het bereik van de projectielen getest konden worden zonder dat die Noord-Koreaans territorium verlieten. De lanceringen over Japan braken met dit beleid.
De verwachting is dat Pyongyang eerst nog hun ICBM (Hwasong-14) met een ‘normaal’ vliegtraject testen voordat overgegaan wordt tot een actie à la ‘Juche Bird’. Ook dat wapen zal vermoedelijk over Japan worden gelanceerd, simpelweg omdat Noord-Korea niet veel andere kanten uit kan schieten.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 22 september op de website van NRC
Wie aan Noord-Korea denkt, denkt aan kernraketten en oorlogsdreiging, niet aan de Noord-Koreaanse keuken. En al helemaal niet aan eigenzinnige noedel- en kimchi-gerechten.
Sinds het land in de jaren negentig werd geplaagd door een verwoestende hongersnood, die honderdduizenden mensen het leven kostte, kennen we het Noord-Koreaanse dieet vooral uit verhalen van vluchtelingen. Veel Noord-Koreaanse burgers zagen zich genoodzaakt boomschors, uitwerpselen of rattenvlees te eten.
Toch was er ooit een levendige culinaire traditie in het noorden van het Koreaanse schiereiland. Die wordt voortgezet door een handjevol restaurants in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, voornamelijk gerund door Noord-Koreaanse vluchtelingen. Zij verlieten hun vaderland vanwege honger of repressie door het regime van Kim Jong-un. Dat bewind liet afgelopen maanden flink van zich horen, met kernproeven, rakettests en dreigementen.
De restauranthouders serveren niet alleen gerechten uit de hedendaagse ‘Democratische Volksrepubliek Korea’, zoals het communistische land officieel heet, maar ook lokale specialiteiten uit de noordelijke regio’s voordat Korea in 1945 in twee vijandige delen werd opgesplitst.
Noedels in water
In restaurant Neungra Bapsang worden vooral gerechten geserveerd die hun oorsprong hebben in de Joseon-dynastie (1392-1897), die met moderne ingrediënten en bereidingsmethoden wel op smaak gebracht zijn voor een 21ste-eeuwse Zuid-Koreaanse clientèle. Het is even zoeken naar het bescheiden eettentje, dat huist op de eerste verdieping boven avondwinkel 7/11 in de centraal gelegen wijk Jung-gu in het Zuid-Koreaanse Seoul. Bij binnenkomst worden gasten verwelkomd door een donatiebak waar geld wordt ingezameld „voor het liquideren van Kim Jong-un”. Nadat ik er een foto van heb gemaakt, legt een serveerster gauw een tijdschrift over de tekst.
De enige ruimte in het restaurant is versierd met een typisch landschapsschilderij van de Kumgangsan, een van de bekendste Noord-Koreaanse bergen. Verder zien we vooral een kaart van herenigd Korea en foto’s van eigenares Lee Ae-ran (53), onder meer met Hillary Clinton en Michelle Obama. Lee vluchtte in 1997 uit Noord-Korea en neemt uitsluitend vrouwelijke Noord-Koreaanse vluchtelingen aan als serveersters en koks.
Ik kies een vegetarisch warm noedelgerecht uit de noordoostelijke provincie Hamgyong, een alledaagse schotel in Noord-Korea. Het enige bijzondere aan het redelijk smakeloze eten is dat het geen vlees bevat, wat ongebruikelijk is in de Koreaanse keuken. Op een handjevol groenten na is het weinig meer dan noedels in water. Wel extra lange noedels, die in Noord-Korea symbool staan voor een lang leven en huwelijk.
De banchan (bijgerechten) bestaan onder meer uit gestoomde varkenspoot, het smaakvolste eten deze avond. Dit is vooral typisch Noord-Koreaans omdat het daar volgens de menukaart „veelvuldig genuttigd wordt door hoge partijkaders”. Ook is er de witte kimchi, die tevens in Zuid-Korea wordt geserveerd. Wat deze kimchi typisch ‘Noord-Koreaans’ maakt, is dat hij minder pittig is dan de zuidelijke variant, zoals overigens vrijwel de gehele menukaart van Neungra Bapsang minder pittig is dan die van het gemiddelde Zuid-Koreaanse restaurant.
Het is voor Noord-Koreanen niet alleen verboden om het land te verlaten, ook voor reizen van de ene naar de andere provincie zijn vaak zo veel speciale vergunningen nodig dat gewone burgers aan hun regio zijn gebonden. Dit heeft het ontstaan van sterk regiogebonden gerechten in de hand gewerkt, zegt een serveerster.
Het beroemdste gerecht: boekweitnoedels in een koude bouillon
Een dag later bezoek ik het aanzienlijk kleinere Dongmu Bapsang, in een uitgestorven straatje in de hippe wijk Hapjeong. De chefkok kent alle ins en outs van de Noord-Koreaanse cuisine: Yu Jong-cheol werkte elf jaar in de keuken van Okryu-gwan, hét eliterestaurant van de Noord-Koreaanse hoofdstad dat volgens Korea-kenner Andrei Lankov sinds de jaren 80 „het culinaire leven van Pyongyang bepaalt.”
Hier eet ik het beroemdste gerecht van Noord-Korea: (wederom lange) boekweitnoedels (Pyongyang-naengmyeon) die worden opgediend in een koude bouillon met verschillende groenten en bovenop een gekookt ei. Dit recept heeft zijn oorsprong in de noordelijke steden Pyongyang en Hamhung ten tijde van de Joseon-dynastie. De koele metalen kom waarin het gerecht wordt geserveerd houdt het gerecht op de goede temperatuur. Hoewel ook dit gerecht niet een heel spectaculair feest voor de smaakpapillen is, maakt de combinatie van groenten en bouillon veel goed en het authentieke gevoel van het restaurantje voegt wat toe aan de beleving. Het ei en de groenten, in combinatie met de bijgerechten, geven de Pyongyang-naengmyeon wat meer body dan het noedelgerecht in Neungra Bapsang.
De banchan, die op losse bordjes om het hoofdgerecht heen liggen, bestaan uit stukjes rundvlees en komkommer die allebei in azijn zijn ingemaakt. Deze kleine bijgerechten voorzien in het pittige element en de bite die het hoofdgerecht ontbeert. Een portie machtige vleesdumplings zorgt voor een goede bodem, maar hebben verder weinig Noord-Koreaans in zich.
Uit Noord-Korea geïmporteerde ingrediënten zijn er niet bij in de restaurants. Dergelijke invoer is in veel gevallen verboden in Zuid-Korea. Dat is jammer voor wie een goed biertje bij het diner wil. Behalve langeafstandsraketten is pils het enige product dat in Noord-Korea van betere kwaliteit is dan in Zuid-Korea. Hoewel dat goeddeels aan de smakeloosheid van het Zuid-Koreaanse pilsener te wijten is.
Voor de thuisblijver
Voor wie niet naar Seoul wil afreizen voor een kennismaking met de Noord-Koreaanse keuken zijn er nog enkele andere opties, al zijn die minder aantrekkelijk. Men kan naar een van de vele Pyongyang-restaurants in Azië gaan, een keten gerund door de Noord-Koreaanse overheid. Daar worden Noord-Koreaanse gerechten geserveerd onder het genot van dansende en propagandaliederen zingende Noord-Koreaanse vrouwen. Ook is het mogelijk om naar Noord-Korea zelf te reizen, waar toeristen de meest extravagante maaltijden krijgen voorgeschoteld – doorgaans met een flinke scheut wijn.
Probleem daarbij is dat het geld dat daar wordt uitgegeven verdwijnt in de zakken van Kantoor 39, een overheidstak gericht op het binnenhalen van zoveel mogelijk buitenlandse valuta om daarmee het Kim-regime te financieren. Dan is Noord-Koreaans eten in een Zuid-Koreaans restaurant toch de beste optie.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 23 september 2017 in NRC Handelsblad
Wat kan de buitenwereld nog ondernemen tegen Noord-Korea, nu dat land vastbesloten lijkt zijn raketten- en kernwapenarsenaal verder uit te bouwen? Samen met Floris van Straaten en Kjeld Duits nam ik de scenario’s onder de loep. Ik nam de militaire opties voor mijn rekening.
Hij was de hoogstgeplaatste Noord-Koreaan die overliep naar Zuid-Korea in twintig jaar tijd. Nu deelt Thae Yong-ho informatie over zijn mysterieuze vaderland om zo het regime van Kim Jong-un aan te pakken. Al-Jazeera had een openhartig interview met Thae, die namens Pyongyang vice-ambassadeur was voor het Verenigd Koninkrijk.
In het gesprek legt Thae uit waarom hij in 2016 de stap maakte om Noord-Korea te verlaten. “Mijn leven in Noord-Korea was niets anders dan het leven van een slaaf”, aldus Thae. “Ik wilde dat mijn kinderen een normaal leven zouden kennen en in vrijheid konden leven.”
Thae kon zijn echtgenote en zoons meenemen, maar zijn broers en zussen bleven achter in Noord-Korea. De oud-diplomaat weet genoeg van het wrede bewind van Kim Jong-un om te veronderstellen dat zij gestraft zijn voor de vlucht van Thae. “Dit breekt mijn hart”.
Twijfels
Hoewel hij al langer twijfels had over het bewind in Noord-Korea was Thae niet altijd sceptisch. Aanvankelijk had hij hoop voor een frisse start onder Kim Jomg-un, die in december 2011 zijn vader Kim Jong-il op 27-jarige leeftijd opvolgde. De derde Kim uit de dynastie was jong, had in het buitenland gestudeerd en was nog niet volledig getekend door het repressieve Noord-Koreaanse systeem. Thae kwam echter bedrogen uit:
“Hij koos voor de voortzetting van het bestaande beleid van zijn vader en grootvader […] In december 2013 liet hij iedereen executeren die verandering wilde. Het systeem lijkt sterk, maar bevindt zich op een hellend vlak. Kim Jong-un vertrouwt alleen nog op een terreurbewind”.
Moord op halfbroer
De moord op Kims halfbroer Kim Jong-nam kwam voor Thae niet als verrassing. “Kim was een fysiek obstakel dat vroeg of laat uit de weg geruimd moest worden”, zegt Thae. Daarmee doelt hij op het feit dat de halfbroer wel eens de macht in Pyongyang zou kunnen gaan opeisen. Dat Kim Jong-nam die ambitie totaal niet had, maakte volgens Thae niets uit. “Kim Jong-un verkeert in een hoge staat van paranoia.”
Het sluiten van een deal met Pyongyang om te stoppen met het ontwikkelen van kernwapen en raketten raadt Thae ten zeerste af. “Dan beloon je die provocaties alleen maar”. En dat maakt Kim Jong-un alleen maar sterker en gevaarlijker. Thae pleit voor een andere oplossing:
“Het beste middel is om informatie van buitenaf naar Noord-Korea te brengen, om mensen te informeren en ze in opstand te laten komen.”
Thae werd in 1962 geboren in Noord-Korea. Hij klom op tot een van de hoogste diplomatieke posten en werd gezien als een van de “beste en helderste” geesten van het communistische land. Thae heeft al een nieuwe missie gevonden: “Ik zal mij blijven inzetten om de ineenstorting van het regime van Kim Jong-un en de hereniging van Korea te bespoedigen.”
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 12 mei 2017 op de website van NRC.
‘Over één ding ben ik blij: dat zij niet zwanger van me is geworden. Want ik heb gezworen nooit mijn kinderen te verlaten.” Ruim veertig jaar nadat zijn vrouw hem had verlaten voor een ander en bijna even lang nadat hij als Amerikaan overliep naar Noord-Korea schiet James Dresnok nog steeds vol bij de herinnering – zo is te zien in de documentaire die hem in het Westen bekendheid verschafte: Crossing the Line (2006).
Al op jonge leeftijd leerde de in Virginia geboren Dresnok wat verlaten worden is. Zijn alcoholistische moeder verliet zijn vader, die hem na een tijdje in een pleeghuis achterliet. Op zijn 17e verjaardag meldde Dresnok zich aan bij het leger. Een jaar later trad hij in het huwelijk, naar eigen zeggen om de pijn uit zijn jeugdjaren te wissen. Maar toen hij gestationeerd werd in West-Duitsland en twee jaar later terugkeerde, had zijn vrouw al een ander.
Dit alles tekende Dresnok voor het leven. In 1962 was hij als 21-jarige militair gestationeerd in het grensgebied van Zuid-Korea. Daar dreigde hij voor de krijgsraad gesleept te worden, nadat hij de handtekening van zijn commandant had vervalst om de basis te kunnen verlaten – en zijn favoriete prostituee te bezoeken.
Enkele uren voordat hij bij zijn commandant moest verschijnen, nam Dresnok een drastisch besluit. Toen zijn kameraden aan het lunchen waren, rende hij de grens met Noord-Korea over. Dat was niet zonder gevaren: de zogeheten Gedemilitariseerde Zone (DMZ) ligt vol landmijnen. Dresnok geraakte ongeschonden aan de andere kant, waar hij zich overgaf aan de Noord-Koreanen.
Bekijk hier de documentaire ‘Crossing the Line’ over Dresnok:
https://www.youtube.com/watch?v=yd2dCk3N8cE
Eind vorig jaar overleed Dresnok, werd afgelopen maand bekend via medewerkers van reisbureau Koryo Tours met goed ingevoerde bronnen in Noord-Korea. Oprichter en manager van Koryo Tours Nicholas Bonner maakte samen met filmmaker Daniel Gordon de documentaire over Dresnok.
Een persoon zou Dresnok naar eigen zeggen nooit verlaten: de Grote Leider Kim Il-sung, later opgevolgd door zijn zoons Kim Jong-il en Kim Jong-un. Zelfs tijdens de hongersnood in de jaren 90 die honderdduizenden Noord-Koreanen het leven kostte, kreeg de ex-Amerikaan gewoon te eten van de staat. De liefde was wederzijds: „Al ligt er een miljard dollar in goud op tafel, ik vertrek niet. Ik voel me hier thuis”, aldus Dresnok, met een glimmend speldje met de beeltenis van Kim Il-sung op zijn borst.
Dat was niet altijd zo geweest. In 1966 kreeg hij, evenals drie andere overgelopen militairen, spijt van zijn radicale besluit. Met Larry Abshier, die al in Noord-Korea was toen hij arriveerde, en Jerry Wayne Parrish en Charles Robert Jenkins, overgelopen in 1963 en 1965, meldde Dresnok zich bij de ambassade van de Sovjet-Unie, in de hoop naar Rusland te worden overgebracht.
De Sovjets zaten zo kort na de Cubacrisis niet te wachten op een groep onbetrouwbare Amerikanen en gaf hen nul op het rekest. Hierop werden zij door Pyongyang in een eenkamerappartement geplaatst, waar zij Noord-Koreaanse ‘heropvoeding’ kregen. Van ’s ochtends tot ’s avonds bestudeerden zij de communistische Juche-leer van Kim Il-sung. Dresnok zei dat dit het moment was dat hij besloot definitief in Noord-Korea te blijven en om zich aan te passen – al zal hij hierin weinig keuze hebben gehad.
Dresnok vond toch zijn draai. Hij leerde vloeiend Koreaans en raakte onder de indruk van het werk van Kim Il-sung, waarvan hij later delen zou vertalen in het Engels. Toen de heropvoeding in de ogen van Pyongyang compleet was, werd een nieuw doel gevonden voor de overlopers: zij werden acteurs in Noord-Koreaanse propagandafilms. Allen speelden Amerikaanse bad guys, die telkens weer het onderspit delfden tegen de Noord-Koreaanse helden.
Dresnok kreeg een rol als ‘Arthur’, een meedogenloze oorlogscommandant. Ondanks deze schurkenrol werd Arthur de speelse bijnaam van Dresnok voor zijn Noord-Koreaanse vrienden met wie hij zijn grootste hobby deelde: vissen.
De Amerikanen kregen naast een Noord-Koreaans paspoort ook allemaal een echtgenote cadeau van het Kimregime. Dresnok ‘ontving’ Doina Bumbea, een vrouw die door Noord-Koreaanse agenten uit het bevriende Roemenië was ontvoerd. Zij overleed in 1997. Dresnok hertrouwde later met de dochter van een Togolese diplomaat en een Noord-Koreaanse vrouw.
Bekijk hier een aflevering van CBS-programma ’60 Minutes’ over Dresnok:
Ondanks het feit dat hij op zijn vijftiende school verliet, doceerde Dresnok Engels in Pyongyang. „Sommige leerlingen vonden zijn accent moeilijk te verstaan”, zegt Nicholas Bonner van Koryo Tours in per mail. Anderen maakten grappen over Dresnoks grote gestalte. Met een lengte van 1,95 meter en een gezet postuur was hij een unieke verschijning in Noord-Korea. ,,Een leerling grapte dat hij geen schoenen maar onderzeeboten droeg. Daar kon Dresnok hartelijk om lachen”, aldus Bonner.
Bonner herinnert Dresnok als een ‘larger-than-life’-karakter. „Dat gold niet alleen voor zijn omvang. Hij kon een ruimte helemaal overnemen met zijn aanwezigheid. Hij was dol op het vertellen van verhalen. Hoe groter, hoe beter.”
Toch kende de trotse Dresnok momenten van angst toen hij de met mijnen bezaaide DMZ over rende, zo vertelt hij in Crossing the Line. „Natuurlijk was ik bang. Zal ik leven of sterven? Maar ik stak over, op zoek naar mijn nieuwe leven.”
Dresnoks dood komt niet als een verrassing: al in de ruim tien jaar oude documentaire zien we hoe een arts Dresnok bestraffend toespreekt omdat hij te veel rookt en drinkt, terwijl hij een hartkwaal heeft. Dresnok lijkt niet onder de indruk: „Sommige mensen willen van me af, maar ik ben hier nog wel even”, zegt hij, zijn kunstgebit bloot lachend. „Ik wil minstens tachtig worden.”
Dresnok laat een vrouw en drie zoons na, allen geboren in Noord-Korea. De oudste twee zijn net als hun vader acteurs in propagandafilms. Dresnok heeft na zijn vlucht nooit meer contact gehad met zijn Amerikaanse familie. Hij was de laatste van de Amerikaanse overlopers die nog in Noord-Korea leefde. Jenkins verliet Noord-Korea in 2006 en woont nu op het Japanse eiland Sado met zijn vrouw en dochters. Abshier en Parrish overleden in respectievelijk 1983 en 1996.
Een ingekorte versie van deze necrologie verscheen op 6 mei in NRC
Het is sinds jaar en dag de droom van het Noord-Koreaanse regime: het realiseren van een atoomwapen- en raketarsenaal dat zó afschrikwekkend is, dat het bewind gevrijwaard blijft van de dreiging van een buitenlandse (lees: Amerikaans-Zuid-Koreaanse) militaire interventie. Want welk land haalt het in zijn hoofd om een mogendheid aan te vallen die kan terugslaan met kernwapens? Zelfs de Amerikaanse president Trump moet zich bij zo’n dreiging toch even achter de oren krabben.
Met die logica werkt Pyongyang al jaren onvermoeid aan het kernwapenprogramma, dat het ook wel liefkozend aanduidt als ,,het geliefde zwaard der gerechtigheid”. Een internationale gemeenschap die aandringt op Noord-Koreaanse denuclearisering kan steevast op hetzelfde antwoord rekenen: wij hebben kernwapens nodig om een vijandige inval te voorkomen. Saddam Hoessein en Moammar Gaddafi gaven ook hun massavernietigingswapens op, schrijven Noord-Koreaanse staatsmedia. Kijk naar hoe het met hen is afgelopen.
Toen zaterdagochtend een kernproef uitbleef, haalde de wereld opgelucht adem. Maar is dat wel terecht? Bij een militaire parade in de hoofdstad ter ere van de 105de geboortedag van Kim Il-sung, stichter en eerste leider van het communistische land, werden projectielen getoond die even zorgwekkend zijn als een Noord-Koreaanse kernbom.
Bekijk hier beelden van de parade:
https://www.youtube.com/watch?v=ZQxW_ipxEEo
Dummy
Allereerst rolde een nog niet eerder vertoond type intercontinentale ballistische raket (ICBM) door de straten van Pyongyang. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een dummy, maar die moet duidelijk maken waar het Noord-Koreaanse leger aan werkt en naar streeft. Het projectiel oogde langer dan de eerder ontwikkelde langeafstandsraketten van type KN-08 en opvolger KN-14, die beide mogelijk het Amerikaanse vasteland kunnen treffen. Het bereik van de KN-14 wordt geschat op 8.000 tot 12.000 kilometer.
Mogelijk betreft de nieuwste ICBM het derde projectiel van het relatief jonge Pukguksong-raketprogramma. Daaruit kwamen al twee projectielen voort, die zaterdag ook trots getoond werden. De Pukguksong-1 (ook wel KN-11 genoemd) is een ballistische raket met een geschat bereik van 1.000 tot 2.500 kilometer. Dat lijkt niet heel ver, maar het wapen kan vanaf een onderzeeër worden afgevuurd – wat detectie door satellieten vooraf erg lastig maakt. De raket werd in 2015 en 2016 meerdere malen getest. Zaterdag reden er zes exemplaren door de Noord-Koreaanse hoofdstad.
Ook de Pukguksong-2 (ook bekend als KN-15) was zaterdag van de partij. Deze middellangeafstandsraket werd in februari getest tijdens een bezoek van de Japanse premier Shinzo Abe aan de Amerikaanse president Trump. Het wapen vloog toen 500 kilometer voordat het voor de Japanse kust in zee plonsde. Analisten schatten het maximale bereik op 1.200 tot 3.000 kilometer. Net als bij zijn voorganger is het spotten van lanceringsvoorbereidingen van de Pukguksong-2 bemoeilijkt, alleen ditmaal doordat de raket op vaste brandstof werkt. Hierdoor kan het projectiel binnen enkele minuten worden afgevuurd. Dit in tegenstelling tot oudere modellen die vliegen op vloeibare brandstof. Daarbij neemt het voorbereiden van een lancering uren in beslag, waardoor die van tevoren door satellieten kan worden opgemerkt.
Bekijk hier de lancering van de Pukguksong-2, zoals uitgezonden op Noord-Koreaanse staatstelevisie:
https://youtu.be/MOl-Chwpzc8?t=6m14s
Ultieme bescherming
Dit en eerder Noord-Koreaans wapenvertoon laat zien dat Pyongyang focust op twee zaken. Allereerst, een welbekend scenario waar Noord-Korea al decennia mee bezig is: de ontwikkeling van een kernwapen dat klein en licht genoeg is om te monteren op een langeafstandsraket die de Verenigde Staten kan raken. Dit wordt gezien als de ultieme bescherming tegen een Amerikaanse aanval.
De zaterdag getoonde projectielen en lanceervoertuigen laten nog iets anders zien. Het Kim-regime werkt hard aan raketten die snel en ongezien afgevuurd kunnen worden. Het doel hiervan is het verkrijgen van zogeheten ‘second-strike capability’. Dit houdt in dat Pyongyang bij een aanval rap terug kan schieten, voordat het hele raket- en atoomwapenprogramma in de as wordt gelegd. Een tegenoffensief gaat moeilijk met een raketlancering die uren prepareren kost en van tevoren makkelijk te detecteren is. Vandaar de investeringen in projectielen die vliegen op vaste brandstof of die van een onderzeeër gelanceerd kunnen worden.
Dat maakt de recente ontwikkelingen verontrustend. Washington en Seoul bezitten trefzekere projectielen en andere wapens die ongekende schade in Noord-Korea kunnen aanrichten. Daarnaast is een hypermodern raketafweersysteem (THAAD) in ontwikkeling in Zuid-Korea, dat Noord-Koreaanse projectielen uit de lucht moet kunnen schieten. Dit alles kan echter niet voorkomen dat bij een aanval of militaire interventie Pyongyang meerdere raketten zou afschieten op bijvoorbeeld de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, waar bijna 26 miljoen mensen wonen. Die kunnen zelfs met THAAD niet allemaal tegengehouden worden.
Met of zonder China
Behalve op Kim Jong-un zijn de ogen van de wereld gericht op Donald Trump. Het Amerikaanse staatshoofd liet al eerder op Twitter weten dat de voltooiing van een Noord-Koreaanse raket die de VS kan treffen ,,niet gaat gebeuren”. En afgelopen week zei de Republikein dat Noord-Korea een probleem is dat met of zonder hulp van China zal worden opgelost. Wat hij daarmee bedoelde, wilde Trump zoals gewoonlijk niet zeggen. Maar met recente bombardementen op Syrië en Afghanistan en het sturen van een vliegdekschip en twee torpedobootjagers naar het Koreaanse schiereiland lijkt de Amerikaanse president een militaire confrontatie met Pyongyang niet te schuwen.
North Korea just stated that it is in the final stages of developing a nuclear weapon capable of reaching parts of the U.S. It won't happen!
De dreigementen leken het communistische land niet te deren. Zaterdag zei Choe Ryong-hae, een van de machtigste Noord-Koreaanse politici, tijdens de parade: ,,We zullen een totale oorlog beantwoorden met een totale oorlog en een kernoorlog beantwoorden met een kernaanval in onze stijl.”
Een eerdere versie van dit artikel werd op 15 april gepubliceerd op de website van NRC.
Update: mislukte raketlancering
Noord-Korea heeft zondagochtend een raketproef uitgevoerd. De proef mislukte: het projectiel dat werd afgevuurd ontplofte na enkele seconden.
Het is nog niet bekendgemaakt wat voor type raket getest werd. Shin In-kyun, voorzitter van het Zuid-Koreaanse defensiebureau Korea Defense Network, verklaarde tegenover Amerikaanse media dat het vermoedelijk om een ballistische middellangeafstandsraket ging die van een onderzeeër wordt gelanceerd. Dat zou stroken met de lanceerlocatie Sinpo, waar een belangrijke marinebasis ligt.
Een dergelijke raket vormt een extra gevaar voor omliggende landen die op vijandige voet staan met Noord-Korea. Zulke projectielen worden namelijk niet gespot door radars, inclusief het hypermoderne radarsysteem THAAD dat momenteel in Zuid-Korea wordt gebouwd. Dat maakt het moeilijker om tijdig te anticiperen op een Noord-Koreaanse aanval.
Hoewel de test van zondag mislukt is, betekent dat niet dat dit de internationale gemeenschap geen zorgen moet baren. Met iedere proef, succesvol of mislukt, ontwikkelt Pyongyang zijn militaire vaardigheden.
Goed nieuws! Ik werk – met flinke tussenpozen – al enkele jaren over een populair-wetenschappelijke geschiedenis over Noord-Korea (1945 – heden). Tot nu toe deed ik dat in mijn vrije tijd. De reden dat er de afgelopen maanden wat weinig updates op deze website verschenen was dan ook dat ik druk was met ander werk en daarnaast aan mijn boek schreef, in plaats van aan losse artikelen.
De afgelopen maanden ben ik ook in gesprek geweest met uitgeverij Van Oorschot over de publicatie van dit boek. Tot mijn vreugde heeft de uitgever mij een contract aangeboden, dat ik afgelopen woensdag getekend heb.
De komende maandag ga ik (naast mijn werk bij NRC) dus flink aan de slag om dit boek af te ronden. Ik zal de lezers van deze website op de hoogte houden van het proces. Daarnaast kunt u uiteraard in de tussentijd nog steeds publicaties van mijn hand over Noord-Korea verwachten.
Rondom de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un ontvouwt zich een waar koningsdrama. Nadat eind 2013 zijn machtige oom Jang Song-thaek werd geëxecuteerd, werd maandag zijn oudere halfbroer, de 45-jarige Kim Jong-nam, vermoord op de luchthaven van Kuala Lumpur. Zuid-Koreaanse en Amerikaanse inlichtingendiensten vermoeden dat Pyongyang achter de moord zit.
Maandag werd Kim Jong-nam belaagd door twee Aziatisch ogende vrouwen, die een chemisch goedje op de man spoten. In 2012 vond eerder een moordpoging op hem plaats, waarna Kim Jong-nam zijn halfbroertje smeekte om zijn leven te sparen. Inmiddels zijn de twee vrouwen en een taxichauffeur aangehouden.
Emigré
Kim Jong-nam woonde sinds zeker 2003 in het Chinese gokparadijs Macau, waar hij zich vooral liet kennen om zijn decadente levensstijl. Hij zei in interviews dat hij zijn broertje te jong en onervaren vond als leider. Ook voorspelde hij dat „zonder hervormingen het regime ineen zal storten”, maar verder bemoeide Kim Jong-nam zich niet met staatszaken. Het huidige bewind piekert niet over enige economische of politieke hervormingen.
Kim Jong-nam was de oudste zoon van ’s lands vorige leider Kim Jong-il (1941–2011). Mogelijk hoopte hij erop zelf ooit de Grote Leider te worden. Vanaf 1998 kreeg hij enkele hoge posities toebedeeld. In 2001 vergezelde hij zijn vader tijdens een bezoek aan Shanghai, waar hij voorgesteld werd aan Chinese regeringsfunctionarissen en ondernemers.
Hij werd echter geboren uit een geheime affaire van zijn vader met de in Noord-Korea beroemde actrice Song Hye-rim. Ook had hij een opvliegend karakter: hij zou meermaals geschoten en gevochten hebben in Noord-Koreaanse nachtclubs.
The North Korean embassy in Kuala Lumpur has removed the buzzer from the gate to stop journalists from pressing it. pic.twitter.com/QeCpyG8Z8A
Het schandaal dat Kim Jong-nam de kop kostte vond plaats in mei 2001. Toen reisde hij met een vals paspoort naar Tokio, naar eigen zeggen om Disneyland te bezoeken. Op de luchthaven werd hij aangehouden en een nacht in detentie gehouden. Kim mocht Japan weer verlaten, maar werd op het vliegveld gefotografeerd door de toegestroomde pers, die vooral inzoomden op zijn gouden Rolex-horloge en halsketting.
Voor een regime dat zijn macht ziet als afhankelijk van een minutieus uitgedachte en fel opgedrongen persoonlijkheidscultus, zijn dergelijke schandalen niet makkelijk te vergeven. Voor vader Kim Jong-il was dat onvoorspelbare, avontuurlijke gedrag van zijn zoon volstrekt ongepast en zelfs gevaarlijk voor een toekomstige leider van Noord-Korea. Het staatshoofd mag genieten van alle luxes van het leven, maar moet ook een uiterst calculerend, voorzichtig opererend staatsman zijn.
Kim Jong-un
Die nieuwe machiavellistische leider werd gevonden in jongste zoon Kim Jong-un, nu 33 jaar oud en sinds 2011 aan de macht, en minstens even wreed als zijn vader. Onder zijn heerschappij zijn tientallen hogere en lagere leden van de Noord-Koreaanse elite uit de weg geruimd. Dit moet niet slechts gezien worden als Kim die onwelgevallige figuren zuivert, maar ook als een strijd tussen rivaliserende facties binnen de elite om geld en macht. En bij zo’n strijd vallen slachtoffers. Het is dan ook niet ondenkbaar dat de moordopdracht niet van Kim Jong-un, maar uit een van de facties kwam.
Trump
Het ontbreekt Pyongyang in ieder geval niet aan zelfvertrouwen sinds het aantreden van de Amerikaanse president Trump. Toen laatstgenoemde zondag de Japanse premier Abe op bezoek had, lanceerde Noord-Korea een ballistische raket. Hierbij werd naast het projectiel ook de nieuwe Amerikaanse opperbevelhebber getest. Slechts een dag later werd Kim Jong-nam vermoord.
Het is nu vooral kijken hoe Trump zal reageren op de Noord-Koreaanse provocaties. Hij zinspeelde eerder op een kleinere internationale militaire rol van de VS. Maar na de rakettest zondag zei de Republikein ,,voor 100 procent achter Japan [te] staan”. De Zuid-Koreaanse interim-president Hwang Kyo-ahn riep donderdag op om Noord-Koreaanse vluchtelingen in het land beter te beveiligen.
If Indeed NK killed KIm Jong Nam, it again proves point NK is deadly for non-state actors, not states. Policy should be adapted accordingly.
Op donderdag was in Noord-Korea niets te merken van de moord op de halfbroer van de Grote Leider. Die dag vierden burgers de Dag van de Stralende Ster, de geboortedag van Kim Jong-il. Op deze officiële feestdag tonen de Noord-Koreanen hun liefde voor de Kimdynastie in de vorm van massale dansen, sportevenementen en vuurwerkshows. Dat de halfbroer van de leider kort daarvoor is vermoord, is hoogstwaarschijnlijk niet bekend bij de bevolking.
Zuid-Koreaanse managers en arbeiders zijn donderdag begonnen met het sluiten van het Kaesong Industriepark, het laatste economische samenwerkingsverband tussen beide Korea’s. Dat meldt het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Het besluit om het park dicht te gooien werd een dag eerder genomen naar aanleiding van de rakettest die Pyongyang zondag uitvoerde.
Het industriepark ligt in Noord-Korea bij de historische stad Kaesong, op zo’n 10 kilometer van de grens met Zuid-Korea. In het gebied werken Noord-Koreaanse arbeiders in fabrieken die worden gerund door Zuid-Koreaanse bedrijven. Het park werd geopend in 2004 als onderdeel van de Zonneschijnpolitiek van toenmalig president Kim Dae-jung. Hij hoopte met dergelijke samenwerkingsprojecten de banden met Noord-Korea te verbeteren.
Zuid-Koreanen weg
Inmiddels zijn alle Zuid-Koreaanse burgers teruggekeerd uit Kaesong. In het park zijn 124 Zuid-Koreaanse bedrijven gevestigd. Er werken circa 54.000 Noord-Koreanen.
Noord-Korea reageerde later op donderdag door te stellen dat alle Zuid-Koreaanse burgers uit het industriepark verwijderd zullen worden. Dat meldt Yonhap op gezag van Noord-Koreaanse staatsmedia. Ook zullen alle Zuid-Koreaanse tegoeden en eigendommen in Kaesong worden bevroren en worden twee “cruciale communicatiekanalen” afgesneden, aldus Pyongyang. De Noord-Koreaanse regering zegt dat Seoul “zal boeten” voor het sluiten van het complex en noemde het besluit om dit te doen een “oorlogsverklaring”.
Het is nog niet bekend of de sluiting permanent of tijdelijk is. Seoul zegt dat zij niet wil dat Pyongyang met Zuid-Koreaans geld haar kernwapen- en raketprogramma’s financiert. De Zuid-Koreaanse regering heeft beloofd economische verliezen van bedrijven die actief zijn in Kaesong te zullen compenseren.
Het Kaesong Industriepark is een belangrijke melkkoe voor het Noord-Koreaanse bewind. Pyongyang heeft sinds 2004 bijna een half miljard euro verdiend aan de economische activiteiten in Kaesong. Die worden uitbetaald in harde valuta, die het Kimregime nodig heeft omdat de eigen munt instabiel en weinig waard is. Noord-Koreanen die in het park werken moeten een groot deel van hun loon afdragen aan het Noord-Koreaanse regime.
Hoewel het park geregeld inzet was tijdens spanningen tussen Noord- en Zuid-Korea werd het pas een keer eerder tijdelijk gesloten. Dat was overigens op last van Pyongyang, die in 2013 tijdelijk al haar burgers uit de zone terugtrok. Later werd de samenwerking in Kaesong weer hervat.
Satelliet en kernbom
Noord-Korea bracht op 7 februari een satelliet in een baan om de Aarde. De internationale gemeenschap ziet de lancering echter als een verkapte test voor een langeafstandsraket. In januari joeg Pyongyang de internationale gemeenschap tegen zich in het harnas door een kernbom te testen. Meerdere landen legden sindsdien sancties op aan het Noord-Koreaanse bewind.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 11 februari op de website van NRC.
