Strandjutten is een hobby die de Nederlander niet vreemd is. Lekker op het strand zoeken naar haaientanden, fossielen van zee-egels of flessenpost. Onderzoeker Kang Dong-wan van de Zuid-Koreaanse Dong-A-universiteit pakte het anders aan: hij struinde de kusten van vijf westelijk gelegen Zuid-Koreaanse eilanden af om aangespoeld afval uit Noord-Korea te rapen en onderzoeken, zo bericht nieuwssite Daily NK.
De buit bestond uit 1.414 stuks verpakkingsmateriaal van in totaal 708 verschillende producten. Kang zette zijn bevindingen uiteen in een boek dat onlangs verscheen. Zijn ruim een jaar durende strandjutoperaties van september 2020 tot en met oktober 2021 hadden als doel via een analyse van aangespoeld afval inzichten op te doen van de Noord-Koreaanse samenleving. Vanwege de gesloten aard van dat land moet je creatieve middelen aanwenden om nieuwe inkijkjes te krijgen.
De vijf bezochte eilanden liggen vlak bij de zeegrens met Noord-Korea, waardoor er geregeld afval uit het totalitaire land aanspoelt. Kang vond verpakkingen van medicijnen, drank en sigaretten – maar vooral snoeppapier, waarbij opviel dat de Noord-Koreaanse producenten schaamteloos ontwerpen van Hello Kitty en Winnie de Poeh hadden gejat. In zo’n gesloten land kom je ook wat makkelijker weg met auteursrechtschending. Daarnaast bleken afbeeldingen op de verpakkingen van onder meer noedels te zijn gekopieerd van populaire Zuid-Koreaanse producten. Japan en Zuid-Korea mogen dan wel verderfelijk kapitalistische aartsvijanden zijn, maar imitaties van hun merkproducten zijn blijkbaar goed genoeg.
De bevindingen van Kang sluiten deels aan bij een strandbezoek dat de redactie van NK News, een nieuwssite gespecialiseerd in Noord-Korea, in 2020 bracht aan het Zuid-Koreaanse eiland Yeongpyeong. De journalisten vonden hoofdzakelijk snoepverpakkingen – en één eenzaam propagandapamflet. Hen viel op dat sinds het aantreden van Kim Jong-un tien jaar geleden productontwerpen flitsender en moderner zijn geworden (en vaak leentjebuur spelen bij de zuiderbuur) dan de fantasieloze, grauwe designs die de ronde deden onder zijn vader Kim Jong-il. Die was van 1994 tot 2011 aan de macht. De eilandbewoners vonden de aangespoelde rommel vast minder hinderlijk dan de 170 granaten die in 2010 door Noord-Koreaanse artillerie op het eiland werden afgevuurd – en vier mensen het leven kostte.
Vorige maand hadden NK News-hoofdredacteur Chad O’Carroll en een collega opnieuw beet. Zij vonden bij Goseong, juist aan de Zuid-Koreaanse oostkust, een halfvolle fles Noord-Koreaanse soju (een Koreaanse rijstlikeur). „Openen viel niet mee, maar toen dat lukte kwam de zoet-chemische geur direct naar boven”, schreef O’Carroll op Twitter. „Helaas niet geproefd, omdat ik geen doodswens heb.”
Iets zuidelijker bij Gangneung waren kustbewoners in september 1996 minder blij met wat er uit Noord-Korea aanspoelde. Toen arriveerde een Noord-Koreaanse onderzeeër met speciaal getrainde spionnen. Het vaartuig strandde, waardoor de communistische inlichtingenofficieren vastzaten. Hierop volgende een 49 dagen durende klopjacht, waarbij 24 Noord- en zestien Zuid-Koreanen om het leven kwamen.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 januari in NRC Handelsblad.
