Zuid-Korea en Nederland hebben een akkoord getekend dat het makkelijker moet maken om de lichamen van Nederlanders die tijdens de Koreaanse Oorlog (1950-1953) vermist zijn geraakt, op te sporen en te identificeren. De overeenkomst werd maandag in Seoul getekend door de Nederlandse ambassadeur Joanne Doornewaard en de Zuid-Koreaanse minister van Defensie en generaal Suh Wook.
Lees hier mijn analyse: Nederland krijgt hulp bij opsporen vermiste Koreastrijders
In Broederstrijd in Korea gaat historica Sheila Miyoshi Jager in op hoe de opsplitsing van Korea in 1945 uiteindelijk zou uitmonden in de Koreaanse Oorlog (1950-1953) en hoe dit conflict zeven decennia sinds de wapenstilstand continu na blijft etteren. Voor NRC Handelsblad recenseerde ik dit boek.
Toen de Verenigde Naties met een leger van ruim twintig nationaliteiten ingreep in de Koreaanse Oorlog wachtte een onverwachte uitdaging om in de eetgewoonten van alle militairen te voorzien. Voor de Turken werd een dieet zonder varkensvlees geregeld via een Japanse visconservenfabriek. Grieken wensten op het orthodox paasfeest vijftien levende lammeren voor hun feestmaal. De meeste Indiërs wilden weer alleen een vegetarisch potje. Ook de kleding was soms een probleem: een Thailander mat gemiddeld korter dan een Nederlander.
In Broederstrijd in Korea gaat historica Sheila Miyoshi Jager in op hoe de opsplitsing van Korea in 1945 uiteindelijk zou uitmonden in de Koreaanse Oorlog (1950-1953) en hoe dit conflict zeven decennia sinds de wapenstilstand continu na blijft etteren. Hoewel het het eerste grote ‘hete’ conflict van de Koude Oorlog was en een van de meest vernietigende slagvelden van de twintigste eeuw opleverde, staat de strijd bekend als de ‘Vergeten Oorlog’.
De tekst begint in 1945 bij de dekolonisatie én opdeling van Korea. Besproken wordt hoe Washington en Moskou beide Korea’s inrichtten naar hun eigen voorbeeld – met uiteindelijk desastreuze gevolgen. De helft van de totale tekst is vervolgens gewijd aan de Koreaanse Oorlog, waarna nog hoofdstukken volgen over de Koude Oorlog en de periode sindsdien.
Broederstrijd in Korea bevat veel interessante analyses en anekdotes, die zelfs voor veel kenners nog onbekend zullen zijn. De voorbeelden van lomp gedrag waarmee de Chinese dictator Mao Zedong Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov treiterde, zijn bijzonder geestig. En bij vredesbesprekingen kreeg de Amerikaanse onderhandelaar een kinderstoeltje en de Noord-Koreaanse vertegenwoordiger een extra hoge stoel. ‘Generaal Nam Il [stak] een goede 30 centimeter boven mijn onwillig verlaagde positie uit’, memoreert de Amerikaan.
Interessant is ook hoe de complexiteit van het ‘Koreaanse vraagstuk’ aan de oppervlakte komt wanneer de Amerikaanse president Jimmy Carter voorstelt de tienduizenden Amerikaanse troepen terug te trekken uit Zuid-Korea. Niet alleen was de Zuid-Koreaanse president Park Chung-hee (die zelfs Amerikaanse congresleden omkocht om de aftocht te voorkomen) hiertegen gekant, maar ook vijanden China en de Sovjet-Unie bleken de ‘imperialistische’ militairen toch liever op het schiereiland te houden – om de impulsieve Kim Il-sung in toom te houden. Miyoshi Jager zet verder uitstekend uiteen hoe het ook niet altijd koek en ei was tussen bondgenoten Washington en Seoul.
De ongekende wreedheid van de Koreaanse Oorlog komt in het bijzonder aan bod in het hoofdstuk over de krijgsgevangenkampen. Voor dit deel put Miyoshi Jager uit persoonlijke ervaringen van geïnterneerden, waaruit uitgebreid geciteerd wordt. Daardoor wordt het leed van de veelal jonge militairen voelbaar.
Jammer dus dat elders in het boek de persoonlijke ervaringen dun gezaaid zijn. Er worden soms citaten aangehaald van burgers, maar de focus blijft op de machthebbers en gezagvoerende militairen. Dit resulteert erin dat het boek een prima overzicht geeft van het verloop van de strijd en de politieke ontwikkelingen in beide Korea’s, de VS, China en de Sovjet-Unie – maar dat het maatschappijbeeld in Noord- en Zuid-Korea weinig aan het licht komt.
Broederstrijd in Korea verscheen in 2013 al in het Engels, maar is nu voor het eerst in Nederlandse vertaling beschikbaar. De flaptekst belooft dat het boek is bijgewerkt ‘tot de ontmoeting van de Koreaanse leiders met de Amerikaanse president Trump in 2019’. Frappant en slordig dus dat Trump na de derde alinea van het voorwoord nergens in het boek meer genoemd wordt.
Zulke uitglijders bevat het boek verder niet. Wel overheerst vaker het gevoel dat gebeurtenissen van enorm belang voor de Koreaanse Oorlog wel héél kort besproken worden. De amfibische landing bij Incheon moet het met twee luttele alinea’s doen. Dat terwijl dit een van de meest imposante (en riskante) militaire manoeuvres van de twintigste eeuw was, die bovendien de intrede van het VN-commando in de Koreaanse Oorlog inluidde en de volledige verovering van Zuid-Korea ternauwernood wist te stoppen. Ook de wapenstilstand van 1953 die na twee jaar onderhandelen eindelijk zorgde voor een einde van de strijd wordt in anderhalve alinea afgedaan.
Dat terwijl andere zaken die hooguit zijdelings betrekking hebben op het inter-Koreaanse conflict in paginalange beschouwingen uiteen worden gezet. Zo wordt lang uitgeweid over de slechte persoonlijke band tussen Mao en Chroesjtsjov, terwijl maar matig duidelijk wordt gemaakt hoe dit de Noord-Koreaanse leider Kim Il-sung de kans gaf beide communistische heersers tegen elkaar uit te spelen. Vaker passeren lange historische bespiegelingen over China, de Sovjet-Unie en de VS de revue, zonder dat duidelijk wordt wat dit betekent voor het Koreaanse broedervolk waar het boek eigenlijk over zou gaan.
De vertaling van het boek is uitstekend verzorgd. Ondanks de informatiedichtheid en soms bijna academische formuleringen leest de tekst vlot weg.
Door het te kort uiteenzetten van cruciale gebeurtenissen en het juist lang uitweiden over bijzaken is het soms niet geheel duidelijk wat de auteur nu eigenlijk wil bespreken in haar boek. Lezers die een heldere studie van het conflict zoeken, zijn beter af bij Max Hastings standaardwerk De Koreaanse Oorlog. Toch levert Miyoshi Jager een mooie monografie af met veel interessante analyses en nieuwe informatie, die voor liefhebbers de moeite waard is.
Een eerdere versie van deze recensie verscheen op 16 oktober 2020 in NRC Handelsblad.
Afgelopen zaterdag presenteerde Noord-Korea twee nieuwe typen raketten in een militaire parade. Ook gaf Kim Jong-un een toespraak. Social distancing en mondkapjes waren geheel afwezig op het massa-evenement.
Lees hier mijn analyse: Noord-Korea nog steeds „vrij van corona”, zegt Kim
Bekijk hier een video van de gehele militaire parade, inclusief expertcommentaar van NK News:
Na sinds november 2018 van de radar te zijn verdwenen, is de Noord-Koreaanse waarnemende ambassadeur in Italië eindelijk terecht. Jo Song-gil blijkt via een derde land te zijn gevlucht naar Zuid-Korea, zo werd eerder deze maand bekend. En dat dit publiek gemaakt werd, schoot veel mensen in het verkeerde keelgat.
Jo werkte sinds 2015 op de ambassade in Rome als secretaris en werd in 2017 waarnemend ambassadeur, toen de zittende vertegenwoordiger als vergelding voor een Noord-Koreaanse kernproef het land uit werd gezet. Op 10 november 2018, vlak voor hij zou terugkeren naar Pyongyang, verscheen Jo niet meer op zijn werk. Ook van zijn echtgenote ontbrak ieder spoor.
Al snel deed het gerucht de ronde dat het echtpaar het land ontvlucht was en asiel had aangevraagd in een onbekend westers land. Dit kwam blijkbaar ook het Noord-Koreaanse bewind ter ore. Dat liet Jo’s achtergebleven 17-jarige dochter ophalen door ambassademedewerkers. Vier dagen na zijn verdwijning werd het meisje teruggevlogen naar Pyongyang. De Italiaanse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Manlio Di Stefano reageerde woedend: ‘Ze loopt nu het risico te worden gemarteld door een van de slechtste regimes ter wereld. Degenen die dit hebben laten gebeuren, zullen boeten’.
Nu hebben Zuid-Koreaanse politici bekendgemaakt dat Jo en zijn vrouw al in juli aankwamen in Zuid-Korea. Dit zorgde direct voor een storm van kritiek in Zuid-Koreaanse media. Nu bekend was dat Jo naar de ‘aartsvijand’ was overgelopen, zou zijn dochter in Noord-Korea ernstig gevaar lopen op vervolging. De Zuid-Koreaanse overheid lijkt met die gedachte dan ook de aankomst van Jo bewust geheim te hebben gehouden. Minister van Buitenlandse Zaken Kang Kyung-hwa zegt geen idee te hebben hoe de informatie heeft kunnen uitlekken.
Jo komt uit een Noord-Koreaanse elitegeslacht en ook zijn vader en schoonvader werkten als ambassadeur. Hij is een van de hoogstgeplaatste Noord-Koreanen die ooit is ‘overgelopen’ naar het Zuiden. In 1997 wandelde de Noord-Koreaanse topideoloog Hwang Jang-yop in Beijing de Zuid-Koreaanse ambassade binnen om asiel aan te vragen. Hwang was de bedenker van de Noord-Koreaanse staatsideologie Juche en zijn overlopen werd vergeleken met ‘alsof Joseph Goebbels zou zijn overgelopen’. Na zijn aankomst in Seoul wijdde hij de rest van zijn leven aan het bekritiseren van de onmenselijkheid van het Noord-Koreaanse regime, waarover hij twaalf boeken en honderden artikelen schreef. In zijn land van herkomst werd zijn hele familie gezuiverd.
In 2016 liep een andere prominente Noord-Koreaan over naar Seoul: vice-ambassadeur voor het Verenigd Koninkrijk Thae Yong-ho. Ook hij werd na zijn aankomst een prominent criticaster van Pyongyang en mensenrechtenactivist. Thae spreekt vloeiend Engels en is geregeld te gast in podcasts, radioprogramma’s of het Amerikaanse Congres om over de wantoestanden in Noord-Korea te spreken. Inmiddels probeert hij zijn invloed in de politiek aan te wenden: eerder dit jaar werd hij namens de Conservatieven gekozen in het Zuid-Koreaanse parlement. Thae zegt dat het staande praktijk van Pyongyang is om familieleden van gevluchte Noord-Koreanen te straffen. ‘Kim misbruikt zelfs de liefde tussen ouders en kinderen’. Volgens hem zijn er meer prominente Noord-Koreanen naar het Zuiden gevlucht, maar is dit vanwege hun achtergebleven familie nooit bekendgemaakt.
Dit artikel is geschreven voor de rubriek ‘In de Wereld’ van De Groene Amsterdammer.
Ook in tijden van pandemie slaagt Noord-Korea er goed in VN-sancties te omzeilen. Het land importeerde nu al meer olie dan is toegestaan voor 2020, verkocht steenkool aan China en kunstwerken aan Zuid-Koreaanse kopers. Dat staat in het nieuwste halfjaarlijkse onderzoeksrapport van het door de Verenigde Naties aangestelde Expertpanel.
Lees hier het hele artikel: Noord-Korea zit potdicht, behalve voor illegale handel
Op vrijdag 25 september sprak ik op NPO Radio 1 bij EenVandaag over de Zuid-Koreaanse ambtenaar die bij een poging over te lopen naar Noord-Korea per zee werd doodgeschoten door Noord-Koreaanse militairen.
Luister hier om 20.30 minuten mijn korte duiding bij EenVandaag terug
Een Noord-Koreaanse vluchteling die vanuit Zuid-Korea terug probeerde te keren naar zijn land van herkomst is gearresteerd. Dat heeft de Zuid-Koreaanse politie zondag laten weten. In juli reisde een Noord-Koreaanse vluchteling nog succesvol terug naar Noord-Korea.
De man die afgelopen week werd gearresteerd vluchtte in 2018 naar Zuid-Korea. Hij probeerde donderdag stiekem een militair oefengebied van een tankdivisie binnen te glippen bij het grensdorp Cheorwon, ten noordoosten van Seoul, om vandaaruit door te reizen naar Noord-Korea. Bij de poging werd hij gesnapt en opgepakt. De politie onderzoekt nu waarom hij naar Noord-Korea probeerde te gaan. Volgens de Zuid-Koreaanse Nationale Veiligheidswet is het illegaal om naar Noord-Korea te reizen zonder toestemming.
De verdachte, door de politie aangemerkt als ‘meneer A’, is een dertiger die op het moment van zijn vluchtpoging op donderdagochtend vier mobiele telefoons en een snijmachine bij zich had. Verder is niets over de man bekendgemaakt, behalve dat hij woonachtig was in Seoul.
In juli reisde een 24-jarige Noord-Koreaanse vluchteling terug naar zijn geboorteland. Hij wist door te dringen tot een militair terrein en kroop via een rioolbuis naar de Han-rivier, die hij overzwom naar het Noord-Koreaanse vasteland. Eenmaal aangekomen reisde hij door naar de Noord-Koreaanse stad Kaesong, waar hij ontdekt werd. Er is een onderzoek ingesteld naar de Zuid-Koreaanse grenswachten die gestationeerd waren in het gebied.
De Noord-Koreaanse autoriteiten suggereerden in omfloerste bewoordingen dat de man mogelijk het coronavirus onder de leden had, waarna Kaesong in lockdown werd geplaatst. Sindsdien is niets meer van de man vernomen. Hoewel nooit is bevestigd dat hij inderdaad Covid-19 had, heeft Pyongyang sindsdien de veel gedane bewering dat het land coronavrij zou zijn niet meer geuit.
De afgelopen vijf jaar zijn volgens het Zuid-Koreaanse ministerie van Eenwording zeker elf Noord-Koreaanse vluchtelingen teruggekeerd naar hun land van herkomst. Er wonen meer dan 30.000 Noord-Koreaanse migranten in Zuid-Korea.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 20 september 2020 op de website van NRC.
Wanneer aan Noord-Koreaanse propaganda wordt gedacht, ziet men al gauw militaire parades en agressief wapenvertoon voor zich. Een nieuwe Engelssprekende Noord-Koreaanse vlogger probeert een zachter beeld te tonen van het totalitaire land – overigens zonder veel succes.
Lees hier mijn artikel: Een luchtige kijk op Noord-Korea
Het begon met twee niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) die via ballonnen vanuit Zuid-Korea hulpgoederen de grens over naar Noord-Korea vlogen. Inmiddels worden 109 ngo’s en 180 andere organisaties die zich op humanitair werk richting Noord-Korea richten onderzocht door de Zuid-Koreaanse overheid. Internationale mensenrechtenorganisaties spreken schande van de ‘klopjacht’.
Begin juni werden de ballonactivisten uitgemaakt voor ‘menselijk tuig’ door Kim Yo-jong, zus van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Slechts enkele uren later volgde kritiek van de Zuid-Koreaanse regering op de ballonoplatingen, die de toenaderingspogingen tot Pyongyang zouden frustreren en bovendien een gevaar vormen voor burgers die vlak bij de grens met Noord-Korea wonen. Het sturen van materiaal per ballon of per fles (via water) werd verboden op straffe van een jaar cel en van de twee meest prominente organisaties werd de ngo-status ontnomen. Daardoor verliezen ze fiscale voordelen en mogen ze geen inzamelingsacties meer houden, waardoor ze moeilijker aan fondsen komen. Later blies Noord-Korea een inter-Koreaans verbindingskantoor op om de boodschap kracht bij te zetten.
Al jaren laten ngo’s ballonnen op waaraan pamfletten, dollarbiljetten, voedsel, vitaminetabletten en usb-sticks met daarop buitenlandse films en series zijn bevestigd. Ook zijn er veel christelijke organisaties actief die bijbels oplaten, vaak ook vergezeld van hulpgoederen. Tot op heden konden deze ngo’s ongestoord hun werk doen, zonder geïntimideerd te worden door Zuid-Koreaanse autoriteiten.
Een bron nabij president Moon Jae-in, die zijn carrière nota bene begon als mensenrechtenadvocaat, verdedigt het beleid. “Wij moeten prioriteiten stellen en die zijn nu vrede, denuclearisering en het voorkomen van iedere vorm van militaire escalatie”, zei hij tegen VOA. “Voor ons zijn vrede en stabiliteit op het Koreaanse schiereiland een kwestie van nationale veiligheid”.
Deze redenering wordt betwist door onder meer de activisten, Koreadeskundigen en mensenrechtenorganisaties. ‘[Seoul] heeft een hele reeks bezwaren bedacht en ze trekken die een voor een uit de hoge hoed en hopen dat iets blijft plakken’, schrijft Phil Robertson van Human Rights Watch. ‘President Moon en zijn mensen zitten hier zo diep in dat ze niet langer redelijk zijn. Hun handelingen schenden nu de rechten die ze zelf eerder hebben helpen opbouwen’. Ook VN-rapporteur voor mensenrechten in Noord-Korea Tomas Ojea Quintana zegt niet blij de zijn met de Zuid-Koreaanse acties en heeft een gesprek met de regering aangevraagd.
Een lichtpuntje is dat twee ngo’s waarvan hun status ingetrokken werd een eerste rechtszaak hebben gewonnen tegen de overheid. Maar daarmee is het niet gedaan. De organisaties doen meer dan ballonnen oplaten, ze helpen ook vaak Noord-Koreanen veilig via China naar Zuid-Korea vluchten en helpen hen daar een nieuw leven op te bouwen. ‘Zelfs als al deze onderzoeken niets opleveren, kunnen reddingsnetwerken erdoor ontmanteld worden, vluchtroutes verdwijnen en ngo’s opgedoekt worden’, vertelt Lee Young-hwan van de Transitional Justice Working Group.
Een kortere versie van dit artikel verscheen op 19 augustus in De Groene Amsterdammer.
Vandaag is het exact 75 jaar geleden dat Noord- en Zuid-Korea in twee landen werden opgedeeld. De opsplitsing was bedoeld voor maximaal vijf jaar, maar duurt driekwart eeuw later nog altijd voort. Wat heeft dit voor gevolgen gehad voor de bevolking en waardoor vond er nooit hereniging plaats? Lees hierover mijn artikel in Trouw:
Hoe Noord- en Zuid-Korea uit elkaar dreven
