Op vrijdag 11 augustus was ik te gast bij Jinek om samen met historicus Tom Kleijn te spreken over de spanningen tussen Noord-Korea en de Verenigde Staten. U kunt de uitzending hier terugzien.
Noord-Korea vuurt opnieuw intercontinentale raket af
Het Noord-Koreaanse leger heeft vrijdag even voor middernacht lokale tijd opnieuw een intercontinentale ballistische raket afgevuurd. Dat bevestigen zowel het Pentagon als het Zuid-Koreaanse leger na een eerste analyse, meldt persbureau Reuters. Het is de tweede keer dat Pyongyang een projectiel test dat het Amerikaanse vasteland kan raken.
Latest Pentagon statement confirms #NorthKorea launched #ICBM pic.twitter.com/iZV692ObeH
— Carla Babb (@CarlaBabbVOA) 28 juli 2017
De raket is mogelijk in Japanse wateren geland. Zowel Abe als de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in hebben een noodvergadering van hun veiligheidskabinetten bijeengeroepen. De raket zou 45 minuten lang gevlogen hebben, aldus Japanse kabinetssecretaris Yoshihide Suga.
‘Mogelijk drieduizend kilometer hoog’
Een medewerker van het ministerie van Defensie zei dat de raket mogelijk een hoogte van meer dan 3.000 kilometer wist te bereiken. Het wapen zou circa 1.000 kilometer ver zijn gekomen. Later kwam Pyongyang met meer accurate cijfers: het wapen vloog 998 kilometer ver en klom op tot een hoogte van maar liefst 3.725 kilometer.
Beelden van de lancering, vrijgegeven door Noord-Koreaanse staatsmedia:
Noord-Korea test projectielen doorgaans in een scherp verticale boog, om de raket zo ver mogelijk te laten vliegen zonder dat die in internationale wateren belandt. Dat werkt zoals op onderstaande afbeelding:
That "lofted launch" enables Hwasong-14 to travel 8,000 ㎞ & possibly more: NK's been perfecting lofted launch since June 2016 w its Musudan. pic.twitter.com/p5eR3tXYMc
— Noon in Korea (@NoonInKorea) 4 juli 2017
De tijd en lanceerlocatie waren ongebruikelijk. Meestal test Pyongyang raketten in de vroege ochtend en niet in de late avond. Het projectiel werd afgevuurd vanuit Mupyong-ni in de noordelijke provincie Jagang, waar nog niet eerder een rakettest gedaan werd. Mogelijk wil Noord-Korea laten zien dat het vanaf ieder punt een raketaanval kunnen uitvoeren en niet alleen van een vast aantal bekende bases.
Na de raketproef bespraken de Zuid-Koreaanse en Amerikaanse legertop militaire opties die tegen Noord-Korea genomen kunnen worden. Dat liet een woordvoerder van de Amerikaanse generaal John Dunford weten. Beide landen lieten weten elkaar te zullen steunen te midden van de dreiging van Pyongyang.
Mogelijk intercontinentale raket
Doctor Jeffrey Lewis van het Middlebury Institute of International Studies te Monterey schat het bereik op circa 10.000 kilometer. David Wright van de Union of Concerned Scientist houdt het op zo’n 10.400 kilometer. Daarmee zou het de verst reikende raket van Pyongyang zijn die tot nu toe getest is. Los Angeles en San Francisco, maar ook Amsterdam en Londen liggen binnen het bereik van zo’n raket. De schatting is vooral gebaseerd op de lange vliegtijd van drie kwartier.
Het is de eerste Noord-Koreaanse raketproef sinds de test met een intercontinentale ballistische raket op 4 juli, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag. Dat projectiel, de Hwasong-14 genaamd, heeft een geschat bereik van 7.000 tot 8.000 kilometer. Dat is ver genoeg om Hawaï en Alaska te bereiken. Experts denken dat de raket die vrijdag getest werd een verbeterde versie van de Hwasong-14 is, mogelijk uitgerust met een krachtiger motor dan de vorige.
Lees ook mijn bericht over de vorige raketproef: In Seoul zijn ze niet bang voor Kim
Of vrijdag opnieuw de Hwasong-14 getest werd, zal moeten blijken na analyse van vluchtgegevens en beelden van de lancering. Experts denken dat Noord-Korea aan meerdere typen intercontinentale raketten werkt, hoewel er tot nu toe pas één is getest.
VS
Pyongyang werkt al jaren aan een raket die het Amerikaanse vasteland moet kunnen raken. Het einddoel voor het regime van Kim Jong-un is een intercontinentale raket die kan worden uitgerust met een kernkop. De Noord-Koreanen denken met deze militaire mogelijkheid de Amerikanen te kunnen afschrikken om het land eventueel binnen te vallen.
De proef is opnieuw een domper voor de Zuid-Koreaanse president Moon, die juist toenadering zoekt tot Pyongyang. Hij hoopt met dialoog de spanningen te kunnen bezweren. Tot nu toe heeft Kim Jong-un dergelijke handreikingen genegeerd en afgeslagen, om vervolgens verder te gaan met rakettests en andere provocatieve acties.
THAAD
Na de test van vrijdag zei Moon snel met de VS te willen praten over de levering van nog meer raketafweersystemen. Momenteel zijn er al twee eenheden van het hypermoderne THAAD-raketafweersysteem geplaatst in Zuid-Korea.
Het Pentagon heeft de raketproef bevestigd. Noord-Koreaanse staatsmedia hebben nog geen melding van de nieuwste proef gedaan. Het is de veertiende raketproef die Pyongyang dit jaar uitvoert.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 28 juli bij NRC
In Seoul zijn ze niet bang voor Kim
‘Of ik bang ben? Is dit je eerste keer hier?” In de wijk Jung-gu in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul is de goedlachse James Lee niet onder de indruk van de nieuwste raketproef van de noorderbuur. „Niemand maakt zich hier zorgen. Dit is gewoon de dagelijkse routine.” Het blijkt dat de meeste bewoners van Seoul er zo over denken.
Toch zette Noord-Korea dinsdag weer een belangrijke stap vooruit in zijn gevreesde raketprogramma. Had de middellangeafstandsraket, die in mei werd afgevuurd nog een bereik van 4.500 kilometer – genoeg om Amerikaanse troepen in Guam in het vizier te brengen – ‘Hwasong-14’ (het projectiel dat nu werd getest), heeft volgens het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie een bereik van zeven- tot achtduizend kilometer en kan hiermee Alaska en Hawaï treffen. Eerdere schattingen ging nog uit van een bereik van 6.700 kilometer. Niet eerder lanceerde Pyongyang een raket die zo ver kan komen.
Lee denkt niet dat de raket daadwerkelijk op de VS of op het tien miljoen zielen tellende Seoul zal worden afgevuurd. „Kim Jong-un is een slimme man. Hij weet dat hij met zo’n actie zijn eigen doodvonnis tekent.”
Zijn stadsgenoot Kim Kyun is het daarmee eens. „Allemaal machtsvertoon”, zegt hij buiten een filiaal van de alomtegenwoordige avondwinkelketen GS25, terwijl hij een magere spierbal ontbloot. „Als de Noord-Koreanen hadden willen aanvallen, hadden ze dat allang gedaan.” De druk appende student Lim Hae had bijna twaalf uur na de raketproef het nieuws nog niet eens meegekregen.
Beetje zorgen
Kang Hae-ju is naar eigen zeggen wat ambivalent. „Ik vraag me af of de wereld echt bang moet zijn of dat Noord-Korea gewoon weer stoer aan het doen is”, zegt ze. Een man die bij het hippe Dongdaemun History & Culture Park een sigaretje rookt en alleen zijn achternaam, Park, wil geven: „Soms maak ik me wel een beetje zorgen. Oorlog is namelijk het vreselijkste dat er is.” Toch denkt ook hij niet dat het snel tot een gewapend treffen komt.
In slechts een paar jaar tijd heeft het regime van Kim Jong-un snellere en grotere vooruitgang geboekt dan veel analisten hadden durven denken. Niet alleen komen de projectielen steeds verder, Pyongyang investeert in technologie waarmee voorbereidingen van lanceringen steeds moeilijker van tevoren te detecteren zijn.
Zo werkte Noord-Korea voorheen met raketten die op vloeibare brandstof vliegen. Het voorbereiden van een lancering daarvan neemt uren in beslag en kan daardoor tijdig door spiedende satellieten worden opgemerkt. De laatste jaren test het land dan ook steeds meer projectielen die worden aangedreven door vaste brandstof. Die lanceer je met één druk op de knop richting je doelwit, zonder uren aan preparatie. Om diezelfde reden test Pyongyang ook steeds vaker raketten vanaf onderzeeërs.
De Hwasong-14 werd in een boog afgevuurd. Het projectiel klom tot een hoogte van 2.802 kilometer en plonsde na 39 minuten op een afstand van 933 kilometer van het lanceerplatform in zee. In een normale baan zou de raket circa 6.700 kilometer kunnen vliegen.
Bluf
De vraag is of de Noord-Koreaanse raketten met een kernkop kunnen worden uitgerust. Pyongyang claimt over die technologie te beschikken. Analisten hebben nog niet kunnen vaststellen of dit Noord-Koreaanse bluf is of dat ook op dit vlak grote progressie is geboekt.
De aanhoudende raketproeven zijn een domper voor de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in, die juist wil inzetten op toenadering tot met Pyongyang. Zuid-Koreaanse opiniemakers zetten dit dinsdag weg als wensdenken. Nieuwsmedia in het land maakten wel melding van de test, maar echt groot nieuws was het niet. Zoals altijd was de economie belangrijker.
De Amerikaanse president Trump toonde zich vooralsnog weinig bezorgd. „Heeft deze vent (de Noord-Koreaanse leider Kim Kim Jong-un, red.) niets beters te doen”, vroeg hij zich hardop af op Twitter. Volgens Trump wordt het hoog tijd dat omliggende landen ingrijpen. Op dinsdag lanceerden Amerikaanse en Zuid-Koreaanse strijdkrachten in een sterk staaltje machtsvertoon enkele raketten vanaf de Zuid-Koreaanse oostkust in zee.
Here's the video of US-South Korea show of force responding to the North's latest ballistic missile test pic.twitter.com/T7p0vAhfbD
— Andrew deGrandpre (@adegrandpre) 4 juli 2017
De Noord-Koreaanse test lijkt echter in de eerste plaats gericht op de Verenigde Staten. Het wapen werd niet voor niets op de Independence Day getest.
Om die reden is Kang dan ook niet zo bang voor de nieuwste ontwikkelingen: „Noord-Korea is meer bezig met de Verenigde Staten dan met Zuid-Korea.”
In april hield Noord-Korea een militaire parade. De raketten die het daar toonde waren verontrustend.
Een eerdere versie van deze reportage werd gepubliceerd in NRC Handelsblad en nrc.next
Amerikaan (22) die vastzat in Noord-Korea overleden
Otto Warmbier, de 22-jarige Amerikaanse student die bijna anderhalf jaar gevangenzat in Noord-Korea, is overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt in een verklaring die door een ziekenhuis in Ohio naar buiten is gebracht.
Vorige week werd Warmbier vrijgelaten na gesprekken tussen Pyongyang en het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Snel daarna werd bekend dat Warmbier een ernstige hersenbeschadiging had opgelopen tijdens zijn gevangenschap. Volgens zijn ouders lag hij al ruim een jaar in coma. Bij terugkomst in de Verenigde Staten werd hij opgenomen in een ziekenhuis in Cincinnati, Ohio.
Warmbier, student aan de Universiteit van Virginia, werd in januari 2016 opgepakt in Noord-Korea toen hij volgens Pyongyang een propagandavlag probeerde te stelen. Hij werd in maart van dat jaar veroordeeld in een showproces tot vijftien jaar werkstraf. Kort erna is hij vermoedelijk in coma geraakt.
Beelden van een persconferentie van een geëmotioneerde Warmbier vorig jaar:
Volgens de familie is Warmbier ernstig mishandeld tijdens zijn detentie. Noord-Korea houdt echter vol dat hij in coma is geraakt door botulisme, een ernstige voedselvergiftiging die veroorzaakt wordt door een bacterie. Pyongyang beweert zelfs zelf het grootste slachtoffer te zijn van de hele zaak.
Reactie Trump
De Amerikaanse president Trump en zijn vrouw Melania hebben de familie Warmbier maandag gecondoleerd. “Er is niets meer tragisch voor een ouder dan om een kind in de bloei van zijn leven te verliezen”, aldus het staatshoofd. “Wat Otto is overkomen sterkt mijn regering in de overtuiging om tragedies te voorkomen waarbij onschuldige mensen vallen in de handen van regimes die niet de rechtsstaat of de regels van menselijk fatsoen respecteren.”
Melania and I offer our deepest condolences to the family of Otto Warmbier. Full statement: https://t.co/8kmcA6YtFD pic.twitter.com/EhrP4BiJeB
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 19 juni 2017
Trump veroordeelde de “wreedheid van het Noord-Koreaanse regime”. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt burgers al langer af naar Noord-Korea te reizen. Het ministerie zei vorige week nog in gesprek te zijn met Pyongyang over de vrijlating van drie andere Amerikanen die nog vastzitten in Noord-Korea. De dood van Warmbier zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de aard van dit overleg.
De Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in heeft de ouders van Warmbier gecondoleerd met hun verlies. Dat bevestigt een woordvoerder van het Zuid-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken tegenover NRC. Tevens veroordeelde het ministerie de wrede acties van het Noord-Koreaanse regime.
Nog drie Amerikanen vast in Noord-Korea
Er zitten momenteel nog drie mensen met de Amerikaanse nationaliteit gevangen in Noord-Korea:
Niet eerder Amerikaan overleden
De afgelopen jaren werden meerdere Amerikanen gearresteerd in Noord-Korea. Zij werden vaak ingezet als pressiemiddel in onderhandelingen tussen Pyongyang en Washington. Al deze Amerikanen kwamen echter weer levend terug in hun thuisland. Warmbier is de eerste Amerikaanse burger die overleed door wat hem in Noord-Koreaanse gevangenschap is overkomen.
Wel pleegde Evan Hunziker, de eerste Amerikaanse burger die ooit in Noord-Korea werd opgepakt, kort na zijn vrijlating in 1996 zelfmoord. Hij was eerder dat jaar naar het communistische land gezwommen met het doel daar mensen te bekeren tot het christendom. Noord-Korea voert al jaren de lijst aan van landen die de meeste christenen vervolgen.
De laatste keer dat een toerist om het leven kwam in Noord-Korea was in 2008. Toen werd een 53-jarige Zuid-Koreaanse vrouw doodgeschoten tijdens een bezoek aan de Kumgang-berg, in het zuiden van Noord-Korea. Ze zou per ongeluk een militair gebied in zijn gelopen, waarna ze onder vuur werd genomen. Het incident betekende het einde voor Zuid-Koreaans toerisme naar Noord-Korea
Young Pioneer Tours, het reisbureau dat Warmbier naar Noord-Korea bracht, heeft maandag aangegeven niet langer Amerikanen mee te nemen op Tours naar het gesloten land. Toeristen uit andere landen kunnen nog wel mee op reizen naar Noord-Korea.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 19 juni 2017 op de website van NRC
Amerikaanse gevangene in Noord-Korea vrijgelaten
De 22-jarige Amerikaan Otto Warmbier, die in januari 2016 werd opgepakt in Noord-Korea, is vrijgelaten. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson dinsdag gezegd. Warmbier is op weg naar huis om herenigd te worden met zijn familie.
Before his testimony before the SFRC on FY18 budget, Secretary Tillerson spoke about the release of Otto Warmbier from North Korea.#DPRK pic.twitter.com/jkBujWXoa4
— Department of State (@StateDept) 13 juni 2017
Warmbier kwam op vrije voeten kort nadat het Amerikaanse oud-basketbalicoon Dennis Rodman in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang landde. Rodman is een persoonlijke vriend van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Hij bezocht het communistische land vier maal eerder en organiseerde ook basketbalwedstrijden in het land.
Buitenlandse Zaken
Hoewel de timing opmerkelijk is, heeft Rodman waarschijnlijk niets te maken met de vrijlating van Warmbier. Volgens Tillerson is de vrijlating tot stand gekomen door het ministerie van Buitenlandse Zaken, onder leiding van president Trump. Tillerson zei dat er momenteel gesprekken lopen met het Noord-Koreaanse regime over de vrijlating van drie andere Amerikanen die nog vastzitten in het land.
De minister wilde niets zeggen over de gezondheid van Warmbier. Volgens de ouders van de man ligt Warmbier al ruim een jaar in coma, zo melden zij aan The Washington Post. Hij zou in die toestand geraakt zijn nadat hij na een zaak van botulisme een slaappil zou hebben toegediend gekregen. Sindsdien is Warmbier niet meer ontwaakt, zo vertelden de Noord-Koreanen aan Warmbiers ouders.
De manier waarop Warmbier vrijkomt is opmerkelijk. Onder Obama werd alleen in het diepste geheim met Noord-Korea onderhandeld. Dat Trump directe gesprekken met Pyongyang aanknoopt, kan op een beleidswijziging duiden in het beleid ten opzichte van Noord-Korea. Hoewel Trump de afgelopen maanden harde woorden uitte over Kim Jong-un zei het Amerikaanse staatshoofd ook respect te hebben voor de jonge dictator en bereid te zijn hem te ontmoeten.
Vlag ontvreemd
Warmbier werd op 2 januari 2016 opgepakt nadat hij een propagandavlag had proberen te stelen. Hij kreeg in maart van dat jaar een werkstraf van vijftien jaar opgelegd voor vermeende misdaden tegen de Noord-Koreaanse staat. Warmbier is een student aan de Universiteit van Virginia.
Beelden van een persconferentie van een geëmotioneerde Warmbier vorig jaar
Met de vrijlating van Warmbier zitten nog drie Amerikanen gevangen in Noord-Korea:
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt het burgers met klem af om naar Noord-Korea te reizen. Toch bezoeken honderden Amerikanen het communistische land jaarlijks als toeristen.
Eerder vrijgelaten na hoog bezoek
In het verleden werden buitenlandse gevangenen vaak vrijgelaten uit Noord-Korea na het bezoek van een internationale hoogwaardigheidsbekleder. In 2015 werden twee Amerikaanse burgers, Kenneth Bae en Matthew Todd Miller, vrijgelaten uit detentie door de Noord Koreaanse regering. Het duo werd vrijgelaten na geheime onderhandelingen tussen Noord-Korea en de VS.
Bae, een missionaris, werd in november 2012 in Noord-Korea gearresteerd. Hij werd veroordeeld tot vijftien jaar dwangarbeid voor misdaden tegen de staat. Bae werd vrijgelaten nadat directeur van de nationale inlichtingendiensten James Clapper het communistische land had bezocht. In de jaren daarvoor werden gedetineerden vrijgelaten na bezoeken van oud-presidenten Bill Clinton en Jimmy Carter.
Een eerdere versie van dit artikel werd op 13 juni 2017 gepubliceerd op de website van NRC.
De nieuwe Noord-Koreaanse raket komt wel erg ver
Noord-Korea heeft zondagochtend een nieuw type middellangeafstandsraket getest. Noord-Koreaanse staatsmedia meldden maandag dat het ,,perfecte wapensysteem” Hwasong-12 uitgerust kan worden met een ,,grote kernkop”. Het projectiel bleef dertig minuten in de lucht en plonsde op zo’n 700 kilometer van de lanceerbasis in zee. Het was de tiende Noord-Koreaanse raketproef dit jaar – en de eerste sinds de beëdiging van de nieuwe Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in vorige week woensdag.
De lancering van de raket op Noord-Koreaanse staatstelevisie, begeleid door koorzang:
Wat de test bijzonder maakt, is dat de raket in een scherpe boog omhoog werd afgeschoten – in het Engels ook wel ‘lofting’ genoemd. Met deze lanceertechniek kan de raket een flinke afstand afleggen, zónder dat die in Japanse wateren terechtkomt. Het geeft de Noord-Koreanen meer tijd om de raket te analyseren.
2.000 kilometer
De Japanse minister van Defensie Tomomi Inada zei dat de raket een hoogte bereikte van 2.000 kilometer, wat Pyongyang maandag bevestigde. Dat is veel meer dan de korte- en middellangeafstandsraketten die Pyongyang eerder afvuurde.
Rakettechnicus van de Union of Concerned Scientists David Wright stelde zondag dat het maximale bereik circa 4.500 kilometer is, wanneer de raket op een normale wijze wordt afgeschoten. Zuid-Koreaanse deskundigen houden een bereik van vijf- tot zesduizend kilometer voor mogelijk. Dat is een flinke verbetering ten opzichte van de Noord-Koreaanse Musudan-raketten, die vorig jaar meerdere malen getest werden en zo’n 3.000 kilometer ver kunnen komen.
Deze proef is vooral een boodschap aan de VS. ,,Het meest complete wapensysteem zal niet slechts in handen van één land [de VS, red.] zijn; wij zullen in staat zijn om aanvallen proportioneel te vergelden”, aldus Noord-Koreaanse staatsmedia. De Amerikaanse militaire bases op het eiland Guam in de Stille Oceaan, doorns in het oog van Pyongyang, liggen op slechts 3.400 kilometer van Noord-Korea. Net niet te halen voor de Musudan, maar binnen het bereik van de nieuwe Hwaesong-12. Het Amerikaanse leger sloot zondag uit dat het projectiel het Amerikaanse vasteland zou kunnen bereiken. Daarvoor zou de raket minstens 8.000 kilometer moeten kunnen afleggen. De Hwasong-12 is wel nieuwe stap in het ontwikkelingsproces van zo’n intercontinentale raket.
Indrukwekkende resultaten
De raket werd afgeschoten van de luchtbasis Banghyon, waarvandaan in februari nog een ander type middellangeafstandsraket werd getest. Die Pukguksong-2 heeft een bereik van 1.200 tot 3.000 kilometer, maar kan volgens Pyongyang ook met een kernkop worden uitgerust. Dat laatste, de grootste angst van de VS, is nog niet door experts bevestigd en kan Noord-Koreaanse borstklopperij zijn.
Dat wil niet zeggen dat zorgen niet op zijn plaats zijn. Hoewel het nogal eens misgaat met raketlanceringen, boekt Kim Jong-un gemiddeld genomen indrukwekkende resultaten. Sinds hij in december 2011 aan de macht kwam, werden 76 raketproeven uitgevoerd, waarvan er 59 succesvol waren en slechts zeventien faalden. Bovendien: door mislukte proeven spoort Pyongyang ontwerpfouten op, die voor een volgende test worden weggepoetst.
Analisten wachten nu op foto- en videobeelden van de lancering van zondag, om nog meer te kunnen zeggen over de raket. Vermoedelijk krijgt het beestje dan ook een naam. Op social media wordt gespeculeerd of dit de mysterieuze nieuwe tweetrapsraket was, die vorige maand op een grote militaire parade in Pyongyang werd getoond.
De succesvolle proef komt nog geen week na de inauguratie van de links-liberale Zuid-Koreaanse president Moon. Het Noord-Koreaanse machtsvertoon is een belangrijke eerste test voor het kersverse staatshoofd, dat tijdens zijn campagne zei juist toenadering tot Pyongyang te zoeken.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 15 mei 2017 in nrc.next en NRC Handelsblad
Kijken: Voormalige Noord-Koreaanse diplomaat doet boekje open
Hij was de hoogstgeplaatste Noord-Koreaan die overliep naar Zuid-Korea in twintig jaar tijd. Nu deelt Thae Yong-ho informatie over zijn mysterieuze vaderland om zo het regime van Kim Jong-un aan te pakken. Al-Jazeera had een openhartig interview met Thae, die namens Pyongyang vice-ambassadeur was voor het Verenigd Koninkrijk.
In het gesprek legt Thae uit waarom hij in 2016 de stap maakte om Noord-Korea te verlaten. “Mijn leven in Noord-Korea was niets anders dan het leven van een slaaf”, aldus Thae. “Ik wilde dat mijn kinderen een normaal leven zouden kennen en in vrijheid konden leven.”
Thae kon zijn echtgenote en zoons meenemen, maar zijn broers en zussen bleven achter in Noord-Korea. De oud-diplomaat weet genoeg van het wrede bewind van Kim Jong-un om te veronderstellen dat zij gestraft zijn voor de vlucht van Thae. “Dit breekt mijn hart”.
Twijfels
Hoewel hij al langer twijfels had over het bewind in Noord-Korea was Thae niet altijd sceptisch. Aanvankelijk had hij hoop voor een frisse start onder Kim Jomg-un, die in december 2011 zijn vader Kim Jong-il op 27-jarige leeftijd opvolgde. De derde Kim uit de dynastie was jong, had in het buitenland gestudeerd en was nog niet volledig getekend door het repressieve Noord-Koreaanse systeem. Thae kwam echter bedrogen uit:
“Hij koos voor de voortzetting van het bestaande beleid van zijn vader en grootvader […] In december 2013 liet hij iedereen executeren die verandering wilde. Het systeem lijkt sterk, maar bevindt zich op een hellend vlak. Kim Jong-un vertrouwt alleen nog op een terreurbewind”.
Moord op halfbroer
De moord op Kims halfbroer Kim Jong-nam kwam voor Thae niet als verrassing. “Kim was een fysiek obstakel dat vroeg of laat uit de weg geruimd moest worden”, zegt Thae. Daarmee doelt hij op het feit dat de halfbroer wel eens de macht in Pyongyang zou kunnen gaan opeisen. Dat Kim Jong-nam die ambitie totaal niet had, maakte volgens Thae niets uit. “Kim Jong-un verkeert in een hoge staat van paranoia.”
Het sluiten van een deal met Pyongyang om te stoppen met het ontwikkelen van kernwapen en raketten raadt Thae ten zeerste af. “Dan beloon je die provocaties alleen maar”. En dat maakt Kim Jong-un alleen maar sterker en gevaarlijker. Thae pleit voor een andere oplossing:
“Het beste middel is om informatie van buitenaf naar Noord-Korea te brengen, om mensen te informeren en ze in opstand te laten komen.”
Thae werd in 1962 geboren in Noord-Korea. Hij klom op tot een van de hoogste diplomatieke posten en werd gezien als een van de “beste en helderste” geesten van het communistische land. Thae heeft al een nieuwe missie gevonden: “Ik zal mij blijven inzetten om de ineenstorting van het regime van Kim Jong-un en de hereniging van Korea te bespoedigen.”
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 12 mei 2017 op de website van NRC.
Trouw aan zijn grote liefde Kim Il-sung. James Dresnok (1941 – 2016)
‘Over één ding ben ik blij: dat zij niet zwanger van me is geworden. Want ik heb gezworen nooit mijn kinderen te verlaten.” Ruim veertig jaar nadat zijn vrouw hem had verlaten voor een ander en bijna even lang nadat hij als Amerikaan overliep naar Noord-Korea schiet James Dresnok nog steeds vol bij de herinnering – zo is te zien in de documentaire die hem in het Westen bekendheid verschafte: Crossing the Line (2006).
Al op jonge leeftijd leerde de in Virginia geboren Dresnok wat verlaten worden is. Zijn alcoholistische moeder verliet zijn vader, die hem na een tijdje in een pleeghuis achterliet. Op zijn 17e verjaardag meldde Dresnok zich aan bij het leger. Een jaar later trad hij in het huwelijk, naar eigen zeggen om de pijn uit zijn jeugdjaren te wissen. Maar toen hij gestationeerd werd in West-Duitsland en twee jaar later terugkeerde, had zijn vrouw al een ander.
Dit alles tekende Dresnok voor het leven. In 1962 was hij als 21-jarige militair gestationeerd in het grensgebied van Zuid-Korea. Daar dreigde hij voor de krijgsraad gesleept te worden, nadat hij de handtekening van zijn commandant had vervalst om de basis te kunnen verlaten – en zijn favoriete prostituee te bezoeken.
Enkele uren voordat hij bij zijn commandant moest verschijnen, nam Dresnok een drastisch besluit. Toen zijn kameraden aan het lunchen waren, rende hij de grens met Noord-Korea over. Dat was niet zonder gevaren: de zogeheten Gedemilitariseerde Zone (DMZ) ligt vol landmijnen. Dresnok geraakte ongeschonden aan de andere kant, waar hij zich overgaf aan de Noord-Koreanen.
Bekijk hier de documentaire ‘Crossing the Line’ over Dresnok:
https://www.youtube.com/watch?v=yd2dCk3N8cE
Eind vorig jaar overleed Dresnok, werd afgelopen maand bekend via medewerkers van reisbureau Koryo Tours met goed ingevoerde bronnen in Noord-Korea. Oprichter en manager van Koryo Tours Nicholas Bonner maakte samen met filmmaker Daniel Gordon de documentaire over Dresnok.
Een persoon zou Dresnok naar eigen zeggen nooit verlaten: de Grote Leider Kim Il-sung, later opgevolgd door zijn zoons Kim Jong-il en Kim Jong-un. Zelfs tijdens de hongersnood in de jaren 90 die honderdduizenden Noord-Koreanen het leven kostte, kreeg de ex-Amerikaan gewoon te eten van de staat. De liefde was wederzijds: „Al ligt er een miljard dollar in goud op tafel, ik vertrek niet. Ik voel me hier thuis”, aldus Dresnok, met een glimmend speldje met de beeltenis van Kim Il-sung op zijn borst.
Dat was niet altijd zo geweest. In 1966 kreeg hij, evenals drie andere overgelopen militairen, spijt van zijn radicale besluit. Met Larry Abshier, die al in Noord-Korea was toen hij arriveerde, en Jerry Wayne Parrish en Charles Robert Jenkins, overgelopen in 1963 en 1965, meldde Dresnok zich bij de ambassade van de Sovjet-Unie, in de hoop naar Rusland te worden overgebracht.
De Sovjets zaten zo kort na de Cubacrisis niet te wachten op een groep onbetrouwbare Amerikanen en gaf hen nul op het rekest. Hierop werden zij door Pyongyang in een eenkamerappartement geplaatst, waar zij Noord-Koreaanse ‘heropvoeding’ kregen. Van ’s ochtends tot ’s avonds bestudeerden zij de communistische Juche-leer van Kim Il-sung. Dresnok zei dat dit het moment was dat hij besloot definitief in Noord-Korea te blijven en om zich aan te passen – al zal hij hierin weinig keuze hebben gehad.
Dresnok vond toch zijn draai. Hij leerde vloeiend Koreaans en raakte onder de indruk van het werk van Kim Il-sung, waarvan hij later delen zou vertalen in het Engels. Toen de heropvoeding in de ogen van Pyongyang compleet was, werd een nieuw doel gevonden voor de overlopers: zij werden acteurs in Noord-Koreaanse propagandafilms. Allen speelden Amerikaanse bad guys, die telkens weer het onderspit delfden tegen de Noord-Koreaanse helden.
Dresnok kreeg een rol als ‘Arthur’, een meedogenloze oorlogscommandant. Ondanks deze schurkenrol werd Arthur de speelse bijnaam van Dresnok voor zijn Noord-Koreaanse vrienden met wie hij zijn grootste hobby deelde: vissen.
De Amerikanen kregen naast een Noord-Koreaans paspoort ook allemaal een echtgenote cadeau van het Kimregime. Dresnok ‘ontving’ Doina Bumbea, een vrouw die door Noord-Koreaanse agenten uit het bevriende Roemenië was ontvoerd. Zij overleed in 1997. Dresnok hertrouwde later met de dochter van een Togolese diplomaat en een Noord-Koreaanse vrouw.
Bekijk hier een aflevering van CBS-programma ’60 Minutes’ over Dresnok:
Ondanks het feit dat hij op zijn vijftiende school verliet, doceerde Dresnok Engels in Pyongyang. „Sommige leerlingen vonden zijn accent moeilijk te verstaan”, zegt Nicholas Bonner van Koryo Tours in per mail. Anderen maakten grappen over Dresnoks grote gestalte. Met een lengte van 1,95 meter en een gezet postuur was hij een unieke verschijning in Noord-Korea. ,,Een leerling grapte dat hij geen schoenen maar onderzeeboten droeg. Daar kon Dresnok hartelijk om lachen”, aldus Bonner.
Bonner herinnert Dresnok als een ‘larger-than-life’-karakter. „Dat gold niet alleen voor zijn omvang. Hij kon een ruimte helemaal overnemen met zijn aanwezigheid. Hij was dol op het vertellen van verhalen. Hoe groter, hoe beter.”
Toch kende de trotse Dresnok momenten van angst toen hij de met mijnen bezaaide DMZ over rende, zo vertelt hij in Crossing the Line. „Natuurlijk was ik bang. Zal ik leven of sterven? Maar ik stak over, op zoek naar mijn nieuwe leven.”
Dresnoks dood komt niet als een verrassing: al in de ruim tien jaar oude documentaire zien we hoe een arts Dresnok bestraffend toespreekt omdat hij te veel rookt en drinkt, terwijl hij een hartkwaal heeft. Dresnok lijkt niet onder de indruk: „Sommige mensen willen van me af, maar ik ben hier nog wel even”, zegt hij, zijn kunstgebit bloot lachend. „Ik wil minstens tachtig worden.”
Dresnok laat een vrouw en drie zoons na, allen geboren in Noord-Korea. De oudste twee zijn net als hun vader acteurs in propagandafilms. Dresnok heeft na zijn vlucht nooit meer contact gehad met zijn Amerikaanse familie. Hij was de laatste van de Amerikaanse overlopers die nog in Noord-Korea leefde. Jenkins verliet Noord-Korea in 2006 en woont nu op het Japanse eiland Sado met zijn vrouw en dochters. Abshier en Parrish overleden in respectievelijk 1983 en 1996.
Een ingekorte versie van deze necrologie verscheen op 6 mei in NRC
Noord-Korea wil altijd terug kunnen schieten
Het is sinds jaar en dag de droom van het Noord-Koreaanse regime: het realiseren van een atoomwapen- en raketarsenaal dat zó afschrikwekkend is, dat het bewind gevrijwaard blijft van de dreiging van een buitenlandse (lees: Amerikaans-Zuid-Koreaanse) militaire interventie. Want welk land haalt het in zijn hoofd om een mogendheid aan te vallen die kan terugslaan met kernwapens? Zelfs de Amerikaanse president Trump moet zich bij zo’n dreiging toch even achter de oren krabben.
Met die logica werkt Pyongyang al jaren onvermoeid aan het kernwapenprogramma, dat het ook wel liefkozend aanduidt als ,,het geliefde zwaard der gerechtigheid”. Een internationale gemeenschap die aandringt op Noord-Koreaanse denuclearisering kan steevast op hetzelfde antwoord rekenen: wij hebben kernwapens nodig om een vijandige inval te voorkomen. Saddam Hoessein en Moammar Gaddafi gaven ook hun massavernietigingswapens op, schrijven Noord-Koreaanse staatsmedia. Kijk naar hoe het met hen is afgelopen.
Toen zaterdagochtend een kernproef uitbleef, haalde de wereld opgelucht adem. Maar is dat wel terecht? Bij een militaire parade in de hoofdstad ter ere van de 105de geboortedag van Kim Il-sung, stichter en eerste leider van het communistische land, werden projectielen getoond die even zorgwekkend zijn als een Noord-Koreaanse kernbom.
Bekijk hier beelden van de parade:
https://www.youtube.com/watch?v=ZQxW_ipxEEo
Dummy
Allereerst rolde een nog niet eerder vertoond type intercontinentale ballistische raket (ICBM) door de straten van Pyongyang. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om een dummy, maar die moet duidelijk maken waar het Noord-Koreaanse leger aan werkt en naar streeft. Het projectiel oogde langer dan de eerder ontwikkelde langeafstandsraketten van type KN-08 en opvolger KN-14, die beide mogelijk het Amerikaanse vasteland kunnen treffen. Het bereik van de KN-14 wordt geschat op 8.000 tot 12.000 kilometer.
Mogelijk betreft de nieuwste ICBM het derde projectiel van het relatief jonge Pukguksong-raketprogramma. Daaruit kwamen al twee projectielen voort, die zaterdag ook trots getoond werden. De Pukguksong-1 (ook wel KN-11 genoemd) is een ballistische raket met een geschat bereik van 1.000 tot 2.500 kilometer. Dat lijkt niet heel ver, maar het wapen kan vanaf een onderzeeër worden afgevuurd – wat detectie door satellieten vooraf erg lastig maakt. De raket werd in 2015 en 2016 meerdere malen getest. Zaterdag reden er zes exemplaren door de Noord-Koreaanse hoofdstad.
Ook de Pukguksong-2 (ook bekend als KN-15) was zaterdag van de partij. Deze middellangeafstandsraket werd in februari getest tijdens een bezoek van de Japanse premier Shinzo Abe aan de Amerikaanse president Trump. Het wapen vloog toen 500 kilometer voordat het voor de Japanse kust in zee plonsde. Analisten schatten het maximale bereik op 1.200 tot 3.000 kilometer. Net als bij zijn voorganger is het spotten van lanceringsvoorbereidingen van de Pukguksong-2 bemoeilijkt, alleen ditmaal doordat de raket op vaste brandstof werkt. Hierdoor kan het projectiel binnen enkele minuten worden afgevuurd. Dit in tegenstelling tot oudere modellen die vliegen op vloeibare brandstof. Daarbij neemt het voorbereiden van een lancering uren in beslag, waardoor die van tevoren door satellieten kan worden opgemerkt.
Bekijk hier de lancering van de Pukguksong-2, zoals uitgezonden op Noord-Koreaanse staatstelevisie:
https://youtu.be/MOl-Chwpzc8?t=6m14s
Ultieme bescherming
Dit en eerder Noord-Koreaans wapenvertoon laat zien dat Pyongyang focust op twee zaken. Allereerst, een welbekend scenario waar Noord-Korea al decennia mee bezig is: de ontwikkeling van een kernwapen dat klein en licht genoeg is om te monteren op een langeafstandsraket die de Verenigde Staten kan raken. Dit wordt gezien als de ultieme bescherming tegen een Amerikaanse aanval.
De zaterdag getoonde projectielen en lanceervoertuigen laten nog iets anders zien. Het Kim-regime werkt hard aan raketten die snel en ongezien afgevuurd kunnen worden. Het doel hiervan is het verkrijgen van zogeheten ‘second-strike capability’. Dit houdt in dat Pyongyang bij een aanval rap terug kan schieten, voordat het hele raket- en atoomwapenprogramma in de as wordt gelegd. Een tegenoffensief gaat moeilijk met een raketlancering die uren prepareren kost en van tevoren makkelijk te detecteren is. Vandaar de investeringen in projectielen die vliegen op vaste brandstof of die van een onderzeeër gelanceerd kunnen worden.
Dat maakt de recente ontwikkelingen verontrustend. Washington en Seoul bezitten trefzekere projectielen en andere wapens die ongekende schade in Noord-Korea kunnen aanrichten. Daarnaast is een hypermodern raketafweersysteem (THAAD) in ontwikkeling in Zuid-Korea, dat Noord-Koreaanse projectielen uit de lucht moet kunnen schieten. Dit alles kan echter niet voorkomen dat bij een aanval of militaire interventie Pyongyang meerdere raketten zou afschieten op bijvoorbeeld de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, waar bijna 26 miljoen mensen wonen. Die kunnen zelfs met THAAD niet allemaal tegengehouden worden.
Met of zonder China
Behalve op Kim Jong-un zijn de ogen van de wereld gericht op Donald Trump. Het Amerikaanse staatshoofd liet al eerder op Twitter weten dat de voltooiing van een Noord-Koreaanse raket die de VS kan treffen ,,niet gaat gebeuren”. En afgelopen week zei de Republikein dat Noord-Korea een probleem is dat met of zonder hulp van China zal worden opgelost. Wat hij daarmee bedoelde, wilde Trump zoals gewoonlijk niet zeggen. Maar met recente bombardementen op Syrië en Afghanistan en het sturen van een vliegdekschip en twee torpedobootjagers naar het Koreaanse schiereiland lijkt de Amerikaanse president een militaire confrontatie met Pyongyang niet te schuwen.
North Korea just stated that it is in the final stages of developing a nuclear weapon capable of reaching parts of the U.S. It won't happen!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 2, 2017
De dreigementen leken het communistische land niet te deren. Zaterdag zei Choe Ryong-hae, een van de machtigste Noord-Koreaanse politici, tijdens de parade: ,,We zullen een totale oorlog beantwoorden met een totale oorlog en een kernoorlog beantwoorden met een kernaanval in onze stijl.”
Een eerdere versie van dit artikel werd op 15 april gepubliceerd op de website van NRC.
Update: mislukte raketlancering
Noord-Korea heeft zondagochtend een raketproef uitgevoerd. De proef mislukte: het projectiel dat werd afgevuurd ontplofte na enkele seconden.
Het is nog niet bekendgemaakt wat voor type raket getest werd. Shin In-kyun, voorzitter van het Zuid-Koreaanse defensiebureau Korea Defense Network, verklaarde tegenover Amerikaanse media dat het vermoedelijk om een ballistische middellangeafstandsraket ging die van een onderzeeër wordt gelanceerd. Dat zou stroken met de lanceerlocatie Sinpo, waar een belangrijke marinebasis ligt.
Een dergelijke raket vormt een extra gevaar voor omliggende landen die op vijandige voet staan met Noord-Korea. Zulke projectielen worden namelijk niet gespot door radars, inclusief het hypermoderne radarsysteem THAAD dat momenteel in Zuid-Korea wordt gebouwd. Dat maakt het moeilijker om tijdig te anticiperen op een Noord-Koreaanse aanval.
Hoewel de test van zondag mislukt is, betekent dat niet dat dit de internationale gemeenschap geen zorgen moet baren. Met iedere proef, succesvol of mislukt, ontwikkelt Pyongyang zijn militaire vaardigheden.
‘Nederland hielp zoon Kim Jong-nam in veiligheid brengen’
De Nederlandse ambassadeur in Zuid-Korea Lody Embrechts heeft een belangrijke rol gespeeld bij het in veiligheid brengen van de familie van Kim Jong-nam, de onlangs in Maleisië vermoorde halfbroer van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Althans, dat beweert een onbekende organisatie die zich ‘Cheollima Civil Defense’ (CCD) noemt.
Woensdag plaatste de groep een verklaring en korte video online. In het filmpje spreekt Kim Han-sol, de 21-jarige zoon van Kim Jong-nam. In vloeiend Engels zegt hij samen met zijn moeder en zus in veiligheid te zijn gebracht, waarna hij zijn Noord-Koreaanse paspoort laat zien. De persoonsinformatie is in de video onzichtbaar gemaakt. Ook wordt het geluid uitgezet wanneer Kim zijn dank uitspreekt.
De bijgaande verklaring bevat iets meer informatie, hoewel veel vragen onbeantwoord blijven. Volgens de organisatie, die zegt vaker mensen in nood te hebben geholpen, hadden Kim Han-sol en zijn familie een oproep gedaan om in veiligheid te worden gebracht. De CCD regelde dit, naar eigen zeggen met hulp van Nederland, China, de Verenigde Staten en een vierde land dat niet werd gespecificeerd.
In de korte tekst wordt een dankwoord gewijd aan Embrechts ,,voor zijn snelle en sterke reactie op onze plotselinge verzoek om hulp. Ambassadeur Embrechts is een zegen voor de Nederlandse bevolking en hun principiële houding op het gebied van mensenrechten.”
Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten zeggen nog nooit van ‘Cheollima Civil Defense’ gehoord te hebben, maar bevestigen dat de man in het filmpje Kim Han-sol is. Zowel de Nederlandse ambassade in Zuid-Korea als het ministerie van Buitenlandse Zaken wilden woensdag geen commentaar geven op de berichtgeving. CCD liet e-mails onbeantwoord en zegt op hun site geen verdere details over de zaak te willen geven. De website en het YouTube-kanaal waarop de verklaringen zijn geüpload werden beide op 4 maart geregistreerd.
Kim Han-sol werd in 1995 geboren in Noord-Korea, maar verliet als kind het land met zijn vader nadat laatstgenoemde uit de gratie was gevallen. Kim Jong-nam leek te worden klaargestoomd voor de troonopvolging, maar zag in 2001 zijn kansen in rook opgaan nadat hij op de luchthaven van Tokyo werd opgepakt met een vals paspoort. De man werd teruggestuurd naar Noord-Korea, maar niet voor de pers uitgebreid fotografeerden hoe hij op een retourvlucht werd gezet.
Een eerder interview met Kim Han-sol:
Kim Han-sol studeerde de afgelopen jaren in Hongkong, Bosnië en Frankrijk. Nadat Kim Jong-un zijn machtige oom Jang Song-taek in 2013 liet executeren, werd Kim Han-sol extra beveiligd. Hij wilde zijn studie voortzetten in Oxford, maar zag hier na de moord op zijn vader om veiligheidsredenen vanaf.
De jonge Kim is geen uitgesproken criticus van het Noord-Koreaanse regime. In het verleden zei hij wel op social media dat hij zich schuldig voelt omdat hij elke dag genoeg voedsel heeft, terwijl zijn landgenoten honger lijden.
Kim Jong-nam werd in februari op het vliegveld van Kuala Lumpur vermoord met het zenuwgas VX, vermoedelijk in opdracht van Pyongyang. De Maleisische autoriteiten onderzoeken de zaak en hebben familieleden van het slachtoffer gevraagd mee te werken aan DNA-onderzoek. Volgens Maleisië is nog niet op dit verzoek gereageerd. Kuala Lumpur en Pyongyang hebben hun ambassadeurs uitgewezen en weigeren vooralsnog elkaars burgers naar hun thuisland te laten terugkeren.
Een eerdere versie van dit artikel werd op 9 maart gepubliceerd in nrc.next en NRC Handelsblad.