Op 21 augustus plaatste ik op deze blog mijn grote explainer voor OneWorld over de recente spanningen tussen Noord- en Zuid-Korea. Inmiddels zijn de landen in grensdorp Panmunjom aan tafel gaan zitten om te overleggen over de situatie. Een doorbraak lijkt lastig: geen van beide partijen wil gezichtsverlies lijden, maar zowel Pyongyang als Seoul wil van de huidige impasse af.
Voor NRC schreef ik de afgelopem dagen drie korte berichten. Lees ze hier terug:
Het zal weinigen ontgaan zijn: de spanningen langs de grens tussen Noord- en Zuid-Korea zijn de afgelopen dagen weer flink opgelaaid. Nadat Noord-Korea een Zuid-Koreaanse luidspreker kapot probeerde te schieten, vuurde het Zuid-Koreaanse leger terug. Inmiddels heeft Kim Jong-un een “quasi staat van oorlog” afgekondigd.
Wat betekenen deze spanningen en ontwikkelingen? Is een nieuwe Koreaanse Oorlog ophanden? In een artikel voor OneWorld leg ik uit hoe we dit wapengekletter het beste kunnen duiden.
Voor de Engelstalige website NK News, gespecialiseerd in Noord-Korea, schreef ik een aparte recensie van ‘De Kim Utopie’. Over deze tentoonstelling in het Drents Museum, die ruim 80 Noord-Koreaanse schilderijen bevat, schreef ik eerder een bespreking voor cultuurmagazine 8WEEKLY.
Lees hier mijn (Engelstalige) recensie van de tentoonstelling voor NK News
Kim Ch’ŏl-wŏn, Een februari-ochtend, 2003, werk op papier, collectie Ronald de Groen
Als de Noord-Koreaanse Lucia Jang tijdens de grote hongersnood van de jaren negentig stiekem naar China reist om eten te halen, schrikt ze van iets opmerkelijks. Terwijl in haar land mensen uitwerpselen afspeuren op zoek naar wat korrels onverteerd voedsel, worden in China de etensresten toegeworpen aan honden. “In dit land krijgen huisdieren beter te eten dan mensen in Chosun”, verzucht Jang.
Jangs memoires De sterren tussen zon en maan (2015) spelen zich af tijdens de Zware Mars, de hongersnood waarin circa een miljoen mensen het leven lieten. Hoewel de schrijnende honger door het hele boek van de pagina’s af spat, is Jangs verhaal bijzonder veelzijdig en laten ze een Noord-Korea gezien dat door op sensatie beluste berichtgeving dikwijls voor lezers verborgen blijft.
Bijzonder is hoe Jang een vrouwelijk perspectief geeft op het leven van een Noord-Koreaans burger en vaan een illegaal in China. Ze maakt het vaak onderbelichte seksisme en ongelijkheid – waarvan de Noord-Koreaanse maatschappij doortrokken is – voelbaar en toont de specifieke uitdagingen en lijdenswegen van een moeder en (zwangere) vrouw. Verreweg de meeste boeken van Noord-Koreaanse vluchtelingen, zoals De aquariums van Pyongyang (2001) van Kang Chol-hwan en Vlucht uit kamp 14 (2012) van Shin Dong-hyuk, zijn door mannen geschreven, waardoor de vrouwelijke ervaring in het communistische land tot nu toe grotendeels onbekend bleef. Gelukkig kunnen we de komende maanden meer memoires van Noord-Koreaanse vrouwen verwachten met het verschijnen van het werk van Hyeonseo Lee in het Nederlands en van Yeonmi Park en van Eunsun Kim in het Engels.
Lucia Jang op het Ottowa International Writers’ Festival
In de jaren dat Jang het introverte Noord-Korea stiekem verruilde voor het veel modernere en vrijere China hield de discriminatie niet op. Werd ze eerst dikwijls in haar vaderland als wegwerpproduct behandeld, ook in China wordt hevig gehandeld in Noord-Koreaanse bruiden (even duur als één varken), prostituees en dwangarbeiders. Dit kwam eerder aan de orde in de van menselijke smart doortrokken dichtbundel Selling my daughter for 100 won van Jang Jin-sung. Ook worden Noord-Koreanen door hun Chinese broeders, die volgens beide overheden “zo nauw als lippen en tanden” zijn, als inferieure, achtergebleven domkoppen gezien – en behandeld. Het feit dat Jang aandacht besteedt aan dit onbekende humanitaire drama op Chinees grondgebied verdient alle lof.
Maar Jangs boek richt zich niet alleen of zelfs hoofdzakelijk op de gruwelen die zij en haar landgenoten hebben moeten doorstaan. Storten de media zich vaak gretig op de bizarre aspecten van het leven in het koninkrijk van Kim Jong-un, de lezer van De sterren tussen zon en maan leert vooral over hoe verbazingwekkend normaal het bestaan van Noord-Koreanen is (zonder dat dit iets af doet aan de heftigheid en absurditeit). Kinderen die elkaar pesten, verliefde pubers die stiekem na schooltijd afspreken, roddelen, waarzeggerij – net als in de rest van de wereld gebeurt dit ook in Noord-Korea. Pogingen om een Alltagsgeschichte van Noord-Koreanen in beeld te brengen werden al eerder ondernomen door onder meer Barbara Demick, maar Jangs aandacht voor haar eigen ‘gewone’ ervaringen als kind en jongvolwassene geven het boek extra zeggingskracht.
Bijzonder programma met Lucia Jang bij Jayu Speaks
Het is bijzonder om te zien hoe de risico’s die ze durft te nemen zowel bijna haar ondergang als uiteindelijk haar redding worden. De wil tot leven die haar drijft wordt treffend als een verzetsdaad tegen het Kimregime neergezet. En hoewel je als lezer soms wenst dat ze wat uitzoomt om de bredere ontwikkelingen in het land te schetsen, is haar persoonlijke relaas zelfs voor een doorgewinterde en belezen Noord-Koreadeskundige interessant en verfrissend leesvoer.
4/5 STERREN
Lucia Jang, De sterren tussen zon en maan. Uitgeverij De Fontein, juni 2015.
Een kortere versie van deze recensie verscheen op 31 augustus 2015 in de NRC-boekenbijlage. Binnenkort op Nieuwsuitnoordkorea.nl: een interview met Lucia Jang!
Kim Hye-sook werd op haar 13e naar het beruchte doch grotendeels onbekende Noord-Koreaanse strafkamp Bukchang gestuurd. Ze zou er 28 jaar blijven voor een “misdaad” die niet eens haar eigen was: omdat haar grootvader was gevlucht naar het welvarende en vrije Zuid-Korea werd de hele familie naar Bukchang gezonden.
Dat is het gevolg van de beruchte “driegeneratiesregel”, die stichter van Noord-Korea Kim Il-sung (1912 – 1994) instelde na de Koreaanse Oorlog. Voor het vergrijp van één individu worden drie generaties naar een concentratiekamp gestuurd. Zo hoopt het Kimregime zijn bevolking loyaal en gedwee te houden. Meer dan een halve eeuw later zijn zowel de regel als de strafkampen nog steeds een gruwelijke realiteit. VICE sprak met Kim over haar tijd in het kamp:
“Het is heel moeilijk om over te praten, maar de hele wereld moet weten wat voor verschrikkelijke dingen er gebeuren in Noord-Korea.”
Dwangarbeid, marteling, misbruik – er is weinig wat Kim niet is overkomen in Bukchang. Ze werd al op haar veertiende tewerkgesteld in een kolenmijn, waar ze stoflongziekte opliep. Na haar vrijlating en succesvolle vlucht naar Zuid-Korea verwerkte ze deze gruwelijkheden op een creatieve manier: tekenkunst. Kim laat een tekening die ze gemaakt heeft van Bukchang zien en zegt:
“Omdat niemand naar het kamp toe kan, werd er een satelliet gestuurd die foto’s nam. Dat duurde acht maanden. Toen ze de foto’s met mijn tekening vergeleken, kwam alles perfect overeen.”
Hoewel ze twee derde van haar leven in een Noord-Koreaans concentratiekamp zat, was ze die hele periode gehersenspoeld door de propaganda van Pyongyang:
“Ik geloofde dat Kim Il-sung een god was.”
Van dat geloof is inmiddels niet meer over. Kim zet zich nu in voor meer bewustwording over de mensenrechtenschendingen in Noord-Korea, in de hoop dat het zal bijdragen aan een verandering. Aan het einde gaat Kim met de VICE-journalist naar de grens met Noord-Korea, waar een rivier van slechts enkele tientallen meters een ondoordringbare grens vormt tussen twee totaal verschillende werelden.
Ik schreef eerder over Noord-Koreaanse vluchtelingen. Lees hier over “het meisje met de zeven namen” en over de man die Noord-Korea op krukken ontvluchtte.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op juli 2015 op nrc.nl.
Een primeur hier op Nieuws uit Noord-Korea: een gastblog van Laurens Bynens vanuit Brussel. Laurens werkt als student aan de Vrije Universiteit Brussel aan een thesis over mensenrechten in Noord-Korea. Hij bezocht in Brussel een evenement waar Noord-Koreaanse vluchtelingen spraken over hun ervaringen. Lees hieronder zijn verslag.
Op 2 juli 2015 organiseerde Europees parlementslid László Tőkés in samenwerking met het European Institute for Asian Studies (EIAS) het evenement Human Rights in North Korea: Voices from the Peninsula. In een van de conferentiezalen van het Europees Parlement tekenden tientallen mensen present voor onder meer een getuigenis van de gevluchte Noord-Koreaan Jung Gwang Il.
Foto van het evenement
László Tőkés opende de conferentie met een scherpe speech. Hij heeft ook enig recht van spreken: als sleutelfiguur in de ondergang van Roemeens dictator Nicolae Ceaușescu wordt hij bijvoorbeeld omschreven als “The Pastor Who Brought Down a Dictator”. Omdat de Roemenen ooit zelf leefden in een totalitaire staat, weet hij hoe het is om geen vrijheid te hebben. Ceaușescu was geïnspireerd door de Culturele Revolutie in China en door de persoonlijkheidscultus van Kim Il-sung, de stichter van Noord-Korea, waardoor een onschuldig grapje een Roemeen zeer zwaar kon komen te staan. Tőkés besloot zijn toespraak met een oproep naar de Noord-Koreanen om hun stem te verheffen, want het communisme leeft nog in sommige landen, “goddeloos en wreed”.
Na de beschouwing van EIAS dat de situatie in Noord-Korea waarschijnlijk slechter aan het worden is, terwijl sommigen hoopvol blijven, was het de beurt aan Kwon Eun Kyoung van de International Coalition to Stop Crimes Against Humanity in North Korea (ICNK). Terwijl de wereld eerst de gevangenenkampen negeerde, is dat nu onmogelijk geworden.
Vervolgens nam Jung Gwang Il het woord, hierin bijgestaan door een tolk. Jung heeft in Kamp 15 gezeten en leidt nu de organisatie No Chain for North Korea. In de jaren ’90 leidde hij ondernemers op in Noord-Korea, waardoor hij vaak naar China trok. Hier werd hij opgepakt door Noord-Koreaanse agenten. De exacte reden voor zijn arrestatie is hij nooit te weten gekomen. Oude schoolvrienden zouden aan de autoriteiten verteld hebben dat hij contact had met Zuid-Koreaanse zakenmannen. Dit klopt weliswaar maar deze mannen waren volgens Jung, in tegenstelling tot wat de Noord-Koreaanse politie dacht, geen spionnen.
Na tien maanden martelingen met water en elektrische schokken kraakte Jung. Hij legde een valse verklaring af, waarin hij stelde een spion te zijn. Hierna werd hij naar Yodok overgebracht. Intussen was zijn gewicht gedaald van 70 naar 36 kilo. In Yodok zaten mensen om diverse (vermeende) redenen: ze hadden een portret van de Grote Leider beschadigd, ze hadden geluisterd naar Zuid-Koreaanse radio, ze hadden contact gehad met christenen of ze hadden geprobeerd te ontsnappen uit het land.
Een uitzending van Stichting Vrij Noord-Korea over Jung Gwang Il:
Hun straf was zestien uur dwangarbeid per dag. In de zomer moesten ze graan verbouwen, in de winter hout kappen. Elke maaltijd bestond uit tweehonderd gram graan vermengd met bonen. Wie zijn werk niet voltooide, kreeg geen eten. Vele gevangen kwamen logischerwijze om door de combinatie van loodzware arbeid en voedseltekorten. Daarom stalen sommigen rauwe zaden om ze op te eten. Om dit te voorkomen, vermengden de bewakers de zaden met mest. Enkele gevangenen probeerden de zaden te wassen, maar dit lukte niet goed. Zij die de zaden alsnog opaten, kregen diarree en kotsten bloed, waarna ze stierven.
De houtkap in de winter was zo mogelijk nog zwaarder. De bomen moesten manueel omgekapt worden, waarbij velen gewond raakten. Een incident staat voorgoed op Jungs netvlies gebrand. De bewakers organiseerden een wedstrijd: de werkploeg die het meeste hout verzamelde, kreeg een taart op basis van graan. Enthousiast duwden de gevangenen het hout de berg af, maar op dat moment klommen anderen net naar boven om aan hun dienst te beginnen. Vele gebroken benen en ruggen en meerdere doden waren het zware gevolg. De bewakers vonden deze ellende plezierig. Ze vertelden de gevangenen:
“Jullie zijn geen mensen, jullie zijn dieren. Jullie horen niet thuis in deze maatschappij”.
De doden en zelfs zij die zwaargewond nog in leven waren, werden opeengestapeld in een “dodenhuis” waar de temperatuur tot wel -20°C kon dalen. Jung liep hier dagelijks voorbij als hij naar het toilet moest. Uiteindelijk, nadat de lijken verschillende keren bevroren en ontdooid waren, moest Jung de lichamen in een gat scheppen. Intussen leken ze meer op mest dan op mensen. Op 12 april 2003 werd Jung vrijgelaten uit Yodok. Op 21 april dat jaar ontsnapte hij uit Noord-Korea.
Lees hier een artikel over hoe Jung films en soapseries naar Noord-Korea smokkelt.
Een video van Amnesty International over de strafkampen in Noord-Korea, met interviews van voormalige gedetineerden uit Yodok
De laatste toespraak was van Kim Young Hwan, hoofdonderzoeker bij het Network for North Korean Democracy and Human Rights. In jaren ’80 was hij een Zuid-Koreaanse studentenleider die voor Noord-Korea en tegen Zuid-Korea protesteerde. Hij ontmoette op die manier Kim Il-sung twee keer. Toen het communisme in Oost-Europa instortte was hij ongerust, en hij wilde de toekomst van Noord-Korea met Kim Il-sung en zijn entourage bespreken. Hij was teleurgesteld toen het Noord-Koreaanse regime zich gesloten en conservatief opstelde. Kim zag in dat de gelijkheid, de hoeksteen van het socialisme, nog minder aanwezig was in het Noorden dan in het Zuiden. Hij begon te luisteren naar getuigenissen van Noord-Koreanen die ontsnapt waren. Met tomeloze energie begon hij zich in te zetten voor zij die in het Noorden onderdrukt worden. In 2012 werd hij echter opgepakt in China toen hij aan de grens met Noord-Korea actief was. Hij werd door de Chinese politie gearresteerd en opgesloten voor vier maanden, waarin hij afgeranseld werd en elektrische schokken toegediend kreeg.
Bekijk hier de lezing “From Juche Evangelist to North Korean Human Rights Activist” plus een andere presentatie van Kim Young Hwan
Kim stelde verder dat Noord-Korea wel degelijk aan het veranderen is. Onder meer de hongersnoden hebben een zware impact gehad. Het land is allesbehalve een socialistisch paradijs, en pleegt integendeel zware inbreuken op de mensenrechten. Toch wankelt het land volgens hem niet. Het regime heeft zich in de laatste twintig jaar weten aan te passen aan de veranderingen. Toch acht hij het zeventig procent mogelijk dat de Korea’s zich herenigen binnen de vijftien jaar.
Dat doet denken aan een toespraak die vorig jaar werd gegeven door Jang Jin-sung, voormalig hofdichter van Kim Jong-il en tegenwoordig mensenrechtenactivist en gasthoogleraar aan de Universiteit Leiden. Daarin sprak hij tot een groep studenten Koreastudies:
“Ik geef het Noord-Koreaanse regime nog zo’n vijf jaar, hooguit zeven. Ik denk dat mensen die nu in Leiden studeren later kunnen doceren aan universiteiten in het noorden van een herenigd Korea.”
Laurens Bynens is student aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij werkt aan een thesis over mensenrechten in Noord-Korea
De laatste jaren is meer geschreven over hoe burgers in Noord-Korea te maken krijgen met repressie, armoede, honger en mensenrechtenschendingen. Noord-Koreanen die het land weten te ontvluchten en Zuid-Korea bereiken, kunnen rekenen op een veel beter leven. Maar ook in het vrije, democratische Zuid-Korea krijgen zij te maken met enorme uitdagingen. Tommy Driskill van de Universiteit van Hawaï reisde naar Seoul, sprak met meerdere experts en Noord-Koreaanse vluchtelingen en maakte de documentaire Life as a North Korean Defector.
Yeonmi Park vertelt in de documentaire over haar ervaringen met discriminatie en eenzaamheid.
In de uitzending is te zien hoe Noord-Koreanen zich leren aanpassen aan de Zuid-Koreaanse samenleving, na een drie maanden durende training te hebben gevolgd in Hanawon. Ze krijgen over het algemeen meer vrijheid, betere voorzieningen en een fijner leven, maar krijgen ook met tal van problemen te maken. Zo zijn veel vluchtelingen sociaal geïsoleerd en worden ze geregeld gediscrimineerd door Zuid-Koreaanse landgenoten. Ook krijgen ze vaak te maken met oplichting, psychische problemen en moeite met zich aanpassen aan een totaal ander soort samenleving.
Bekijk hier de documentaire
Hawaii News Now had een kort interview met documentairemaker Tommy Driskill
Inmiddels werkt Driskill aan een nieuwe documentaire, over een Noord-Koreaanse kunstenaar die zijn werk na zijn ontsnapping uit het land op een nieuwe manier heeft voortgezet.
Ze ontvluchtte als 17-jarig meisje het meest gesloten land ter wereld: Noord-Korea. Het kostte haar jaren om vanuit China Zuid-Korea te bereiken. Hyeonseo Lee publiceerde donderdag een boek over haar ervaringen en werd door Sky News geïnterviewd.
Voor Lee was het oversteken van de grens naar China niet het moeilijkste. Ze woonde in de buurt van de grens en had goede banden met de bewakers. Het lastigste was om ongezien door China en Laos te reizen, omdat die landen Noord-Koreaanse vluchtelingen terugsturen naar hun vaderland – waar hen doorgaans zeer zware straffen wachten.
Om die reden heeft ze haar memoires ook de titel The Girl With Seven Names gegeven, omdat ze continu van identiteit moest switchen. Ook Hyeonseo Lee is niet haar echte naam:
“Hyeon betekent zonneschijn. Seo betekent geluk. Ik koos deze naam zodat ik mijn leven in het licht en de warmte zou leven en niet meer zou terugkeren naar de duistere schaduwen.”
Ondanks het gevaar om te worden gerepatrieerd naar Noord-Korea, keerde Lee jaren later toch terug naar China. Ze wilde namelijk haar moeder en broer ook helpen het land van Kim Jong-un te ontvluchten. Lees hier een voorpublicatie op de website van The Guardian over hoe ze dit deed.
Bekijk hier een ander interview dat Lee onlangs had met de BBC:
Waarom besloot ze haar ervaringen op te schrijven, vraagt de interviewster. Lee aarzelt even en zegt dan:
“Er wordt erg veel over Noord-Korea gesproken, maar dan gaat het doorgaans over kernwapens en langeafstandraketten. De gewone Noord-Koreaanse burger wordt dikwijls vergeten. Met mijn boek hoop ik mensen te inspireren zich op wat voor manier dan ook in te zetten voor mensen in Noord-Korea en voor Noord-Koreanen die in China op de vlucht zijn.”
Lee zegt optimistisch te zijn over de toekomst en is ervan overtuigd dat ze de val van het Kimregime nog mee zal maken. Wel geeft ze toe te vrezen voor haar eigen veiligheid. Noord-Koreaanse spionnen hebben in het verleden meerdere Noord-Koreaanse vluchtelingen geïntimideerd, mishandeld en zelfs vermoord. Hwang Jang-yop, het hoogstgeplaatste Noord-Koreaanse elitelid dat ooit het land ontvluchtte, kreeg tot zijn natuurlijke dood op 87-jarige leeftijd in 2010 geregeld te maken met bedreigingen van spionnen en huurmoordenaars.
Een Nederlandse vertaling van Lee’s boek verschijnt half oktober bij The House of Books. Ik zal tegen die tijd op deze website het boek bespreken. In 2013 gaf Lee een TED-talk, die hier te bekijken is:
Vorige week werd Lee publiek geïnterviewd in de Frontline Club in Londen. Het anderhalf uur durende vraaggesprek is hier terug te zien:
Ik schreef eerder over vluchtelingenverhalen van Noord-Koreanen. Lees deze stukken hier en hier.
Een eerdere versie van dit artikel werd op 6 juli 2015 gepubliceerd op nrc.nl.
Hij werd door de Russische politie op de hielen gezeten, liep 18 uur door de jungle in Laos en klom aan boord bij een groep bootvluchtelingen. De Zuid-Koreaanse journalist Lee Hark-joon volgde meerdere groepen Noord-Koreaanse vluchtelingen vanuit China en Rusland op zoek naar een beter leven. Hij schreef een boek en maakte een documentaire over de ontberingen die hij samen met de migranten doorstond.
Het begon allemaal toen hij advies vroeg over hoe hij een betere journalist kon worden, zei Lee in een gesprek met de Washington Post. “Hou je bij de feiten, observeer de zaken nauwkeurig en doe hier verslag van”, werd hem gezegd. Toen de hoofdredacteur van Chosun Ilbo (de grootste krant van Zuid-Korea) Lee vroeg om serieuze en diepgaande verslaggeving over hoe Noord-Koreanen via China naar Zuid-Korea vluchten, wist Lee wat hem te doen stond.
Bekijk hier de documentaire die Lee maakte van zijn ervaringen met Noord-Koreaanse vluchtelingen:
Hoewel, niet gelijk. “Ik had geen verstand van de vluchtelingenkwestie en was er op dat moment ook niet erg in geïnteresseerd”, aldus Lee. Jaarlijks proberen duizenden Noord-Koreanen hun arme en repressieve thuisland te ontvluchten. Maar om hierin te slagen moeten ze het enorme China ongezien door reizen tot ze Thailand, Mongolië of Vietnam hebben bereikt. Beijing stuurt vluchtelingen namelijk linea recta terug naar Noord-Korea, waar hen vaak zware straffen wachten.
Dus Lee reisde af naar het noordoosten van China, waar hij zich “aansloot” bij groepen Noord-Koreanen die een veilig land probeerden te bereiken. Daar konden ze zich melden bij een Zuid-Koreaanse ambassade, waarna ze automatisch de Zuid-Koreaanse nationaliteit kregen en konden beginnen aan een nieuw leven in het kapitalistische buurland van de totalitaire staat van Kim Jong-un.
Lee Hark-joon
Naast de vaak gruwelijke en pijnlijke vlucht, die soms jaren kan duren, wil Lee met zijn boek en documentaire het licht werpen op de gewone levens van Noord-Koreanen. Maar al te vaak gaan berichten over Noord-Korea over kernwapens, Dennis Rodman of de zwaarlijvigheid van de Grote Leider. Terwijl Noord-Korea niet alleen een “bizar stalinistisch bolwerk” is, maar ook een land waarin 25 miljoen burgers zich moeten zien te redden ondanks voedseltekorten, droogte en repressie.
Deze Noord-Koreanen zijn geen gehersenspoelde robots, zoals ze nog weleens door de media worden neergezet, maar mensen die dezelfde verlangens koesteren als andere personen overal ter wereld. Hoewel mensen vaak door honger worden gedwongen om te vluchten, zijn de afgelopen jaren ook meerdere Noord-Koreanen gemigreerd omdat ze de verlangden naar de vrijheid en spanning die ze op gesmokkelde Amerikaanse en Zuid-Koreaanse dvd’s hadden gezien. De Noord-Koreaanse vluchteling Yeonmi Park zei zelfs dat het kijken van Titanic voor haar de belangrijkste aanleiding was om het land te verlaten.
Bekijk hier de indrukwekkende, emotionele speech van Yeonmi Park:
https://www.youtube.com/watch?v=Ei-gGvLWOZI
Lee omschrijft een stel van middelbare leeftijd dat het land ontvluchtte omdat ze verschillende sociale achtergronden hadden (Noord-Korea kent een strak kastensysteem, bekend als songbun) en alleen buiten Noord-Korea samen konden zijn. Een ander meisje, Young-mi, wilde niets liever dan in de VS gaan wonen en werken. Tot haar spijt kwam ze er in Zuid-Korea achter dat zelfs het Engels wat daar gesproken werd onbegrijpelijk voor haar was.
Lee geeft eerlijk toe dat hij doodsbang was toen hij optrok met de Noord-Koreanen. Maar omdat zij het zo zwaar hadden, wilde hij dat toen niet kenbaar maken. De journalist geeft wel toe dat zijn tijd met de vluchtelingen hem veranderd heeft als persoon. Toen hij soms de groep ophield omdat hij sneller uitgeput was, zei hij dat ze zonder hem verder moesten gaan. Zij liepen immers veel meer gevaar dan hij. Lee:
“Maar ze lieten me niet achter. Ze zeiden dat ze een Koreaan zoals zij niet in de steek konden laten. Ze droegen mijn tassen en trokken me aan mijn hand tot we eindelijk samen de grens overstaken. Misschien is het wel dit soort ervaringen, waarbij je op elkaar vertrouwt en waar je mensen ontmoet die om anderen geven, die me in staat heeft gesteld om door te zetten en om dit werk zo lang te blijven doen.”
Lees hier het interview met Lee en het verhaal van Anna Fifield van de Washington Post over zijn ervaringen in China.
Eerder schreef ik dit overzicht van verhalen van Noord-Koreaanse vluchtelingen over hun leven in het communistische land en over hun besluit dit te ontvluchten.
Een eerdere versie van dit artikel werd op 23 juni gepubliceerd op de website van NRC
Nadat hij in Noord-Korea zijn hand en een deel van zijn been was verloren, besloot Ji Seong-ho naar Zuid-Korea te vluchten. Dat was niet makkelijk: hij moest 10.000 kilometer ongezien van de Noord-Koreaanse grens door China naar Thailand zien te komen – op krukken. Maar het lukte hem en hij vertelde onlangs in Oslo hoe en waarom hij het communistische land ontvluchtte.
Bekijk hier de emotionele toespraak die Ji gaf op het Oslo Freedom Forum (n.b. zet eerst de ondertitels aan door op het tandwiel rechts onderin te klikken en bij ondertiteling ‘Engels’ te selecteren):
In een bewogen en geëmotioneerd betoog, waarin Ji het niet droog houdt, vertelt Ji waarom hij zich gedwongen zag om te vluchten. Zijn familie leed ernstig onder de hongersnood in de jaren negentig, die aan honderdduizenden Noord-Koreanen het leven kostte. Ji zag op school steeds meer bankjes leeg worden en zag in 1995 zijn oma voor zijn ogen sterven. Ji:
“De afgelopen zeven decennia heeft de Kimfamilie het Noord-Koreaanse volk misleid. Zelfs toen mijn klasgenoten stierven van de honger, bleef mijn leraar beweren dat ons gelukkige socialistische systeem het beste ter wereld was.
Toen hij kolen probeerde te stelen uit een trein, viel Ji flauw omdat hij al dagen niet gegeten had. Toen hij weer bijkwam, zag hij dat de trein over zijn linkerbeen en vingers was gereden. In het ziekenhuis zaagt een arts zonder verdoving een deel van Ji’s been af, waarna hij zonder medicijnen naar huis werd gestuurd.
Ji ligt hele dagen op bed en is van zijn broer en zus afhankelijk om hem eten te brengen. Deze geven hem meer dan zij kunnen missen, waardoor zij (net als een vijfde van alle Noord-Koreaanse kinderen vandaag de dag) een groeiachterstand oplopen. Tot op de dag van vandaag voelt Ji een gemengd gevoel van schuld en dankbaarheid.
Later besluit Ji om de grens naar China over te steken om eten voor zijn familie te halen. Het lukt hem om op krukken het buurland te bereiken. Daar valt hem op dat “de honden in China nog beter te eten krijgen dan mijn familie in Noord-Korea”, zo verzucht Ji.
Maar Ji weet een paar kilo rijst buit te maken en vertrekt vol goede moed terug naar zijn thuisland. Daar wordt hij direct gearresteerd omdat hij met zijn tocht “de waardigheid van de Grote Leider zou hebben beledigd”. Hij wordt gefolterd en zijn eten wordt hem ontnomen. Een verslagen Ji beseft zich dat er geen toekomst voor hem in Noord-Korea is en besluit te vluchten.
Samen met zijn broer weet Ji de Tumenrivier over te steken die Noord-Korea van China scheidt. Dan begint de echte monsterklus. Omdat China Noord-Koreaanse vluchtelingen terugstuurt, moet het tweetal ongezien het land door zien te reizen naar Thailand. Via een ondergronds netwerk bereiken ze uiteindelijk via Birma en Laos de Thaise hoofdstad Bangkok, waar ze op het vliegtuig naar hun nieuwe thuisland worden gezet: Zuid-Korea
In Seoul komen Ji’s dromen uit. Niet alleen ontvangt hij een prothese voor zijn been en arm, wat hij altijd al had gewild. Ook gaat een lang gekoesterde wens van Ji en van zijn vader in vervulling: hij behaalt een universitair diploma.
Maar Ji is nog niet uitgedroomd. In Zuid-Korea heeft hij de organisatie Nu, Actie en Eenheid voor Mensenrechten in het leven geroepen. Hij heeft hiermee naar eigen zeggen al meer dan honderd Noord-Koreanen gered. Maar daarnaast helpt hij ook de mensen die in Noord-Korea achterblijven:
“Het is zeer belangrijk voor ons om te praten over wat er in Noord-Korea gebeurt, maar het is nog belangrijker om Noord-Koreanen te vertellen wat er in de buitenwereld gebeurt. Met informatie van buitenaf die Noord-Koreanen via de radio en de zwarte markt bereiken is het land aan het veranderen.
Ji is niet de eerste die voor de camera vertelt over het miserabele leven in Noord-Korea en over zijn ontsnappingspoging. Hier nog enkele video’s van lotgenoten, waarvan die van Yeonmi Park de bekendste is:
https://www.youtube.com/watch?v=Ei-gGvLWOZI
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 30 mei 2015 op nrc.nl.